بررسي سنجشي تقابل شهر و روستا در شعر محمدرضا عبدالملكيان و احمد عبدالمعطي حجازي

»ﺷﻬﺮ« و »روﺳﺘﺎ« از دﯾﺮﺑﺎز دو ﭘﺪﯾـﺪۀ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺑـﻮده اﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﮥ زﻧـﺪﮔﯽ در ﻫـﺮ دوي آن ﻫـﺎ دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎي ﻓﮑﺮي، روﺣﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن، ﺗﺄﺛﯿﺮﻫـﺎي روﺣﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻧﺪﮔﯽ در اﯾﻦ دو ﻣﮑﺎن، ﻫﻤﻮاره در ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮان وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ. در ﻧﮕـﺎه ﺑﯿﺸـﺘﺮ آﻧﺎن، »ﺷﻬﺮ« ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﮥ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮد ﻧﻤﺎد ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ، ﺗـﺎرﯾﮑﯽ و ﺗﺸـﻮﯾﺶ، و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ آن، »روﺳﺘﺎ« ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﻤﮥ ﺧﻮﺑﯽ ﻫﺎﯾﺶ، ﻧﻤﺎد ﺳﺎدﮔﯽ، ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ و ﭘـﺎﮐﯽ اﺳـﺖ. اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑـ ﻪ ﺷـﯿﻮۀ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺷﻬﺮﮔﺮﯾﺰي و روﺳﺘﺎﮔﺮاﯾﯽ در ﺷـﻌﺮ دو ﺷـﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻـﺮ اﯾﺮاﻧـﯽ و ﻣﺼﺮي ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﮑﯿﺎن و اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻌﻄﯽ ﺣﺠﺎزي، از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺮاﺟﻌﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﻪ دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﺷﻌﺮي اﯾﻦ دو ﺷﺎﻋﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ادﺑﯿﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﮔﻮﯾـﺎ ي اﯾـﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ وﺟﻮد زﻧﺪﮔﯽ در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺳﯿﺎﺳـﯽ، اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ ﮐـﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت، ﺣﺎﻻت و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺣﺴﺮت ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺑـﻪ روﺳـﺘﺎ و ﻧﻔـﺮت از ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ در ﺷﯿﻮۀ ﺑﯿـﺎن اﺣﺴـﺎس دو ﺷـﺎﻋﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ روﺳـﺘﺎ دﯾـﺪ ه ﻣﯽ ﺷﻮد، اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺷﻌﺎر ﺣﺠﺎزي ﺑﺮ ﻣﺪار ﺣﺴﺮت ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ روﺳﺘﺎ ﻣﯽ ﮔـﺮدد و رواﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدي و ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد اوﺳﺖ، ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﻧﮕـﺎه ﻋﺒـﺪاﻟﻤﻠﮑﯿﺎن، ﻧﮕـﺎﻫﯽ ﮐﻠـﯽ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق در ﻋﯿﻦ دوري از ﺣﺴﺮت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺳﺘﺎﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣﺨـﺎﻃﺒﯽ ﻣﻠﻤـﻮس و درك ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ.