جبر و اختيار از ديدگاه مكتب وحي، فلسفه و عرفان

فاقد عنوان لاتين

نگرش مكتب وحي به مسأله جبر و اختيار تفاوتي بنيادين با طرح اين مسأله در فلسفه و عرفان دارد. نويسنده كه خود فقيهي متكلم و عقايد شناسي برجسته است و شايد بتوان وي را از معدود عقايد شناسان آگاه به مباني وحي دانست، در بحث از موضوع جبر و اختيار، حركت عقلاني و تعقل صحيح را اساس كار دانسته و سخن نهائي در اين موضوع مهم اعتقادي را كه معركة آراء متكلمين و فلاسفه است، همان بيان دقيق و استوار وحي ميداند و در سلسله دروسي كه در مدرسه آيت الله العظمي گلپايگاني قم القانموده، به بررسي دقيق و موشكافانه اين مهم مي پردازد. روش وي در استفاده از مدارك وحياني و نصوص شرعيه همواره متكي به دو قيد استحكام سند و روشني دلالت با تحفظ بر بكارگيري مشي عقلاني و ارائه مطالب با كلامي عاري از تعقيد و دشواري هاي زباني است. نويسنده كه عدم تعقيد در كلام را مايه فقه در اقوال و بيان روشن موضوع را سبب تولد رأي صحيح ميداند و خود از مبدعين روش صحيح در گفتگوهاي علمي است، در اين بحث پيچيده و دشوار ابتدا به بيان فهرست وار مسائل مربوط به جبر و اختيار پرداخته و ضمن مشخص نمودن محدودة بحث، به بيان عقايد فرق مهم كلامي همچون اشاعره و معتزله و بررسي اجمالي دلايل آنها در اين باب پرداخته، آنگاه جبر فلسفي و جبر و اختيار در عرفان را نيز تبيين نموده و سپس به ايضاح ديدگاه مكتب اهل بيت و در اين باره مي پردازد. وي با رويكرد تعقل دروحي و استفاده از مستقلات عقليه، ديدگاه هاي كلامي شيعه را تحريري نو و بايسته مي نمايد. وي كه بيش از 3 دهه است با رويكردي عقلاني و روشمند به نقد مباني فلسفه و عرفان مصطلح خصوصا بررسي تعارضات مبنايي آن همت گمارده است، در بحث جبر و اختيارنيز پس از بيان ايرادات مبنايي ديدگاه فلاسفه، خصوصا حكمت متعاليه و بيان ناسازواري و نااستواري تبيين فلسفه و عرفان از جبر و اختيار و توالي فاسد مترتب بر اين ديدگاه به بيان ديدگاه ائمه معصومين در اين باره پرداخته و نصوص معتبرة شرعيه را بدون تأويل و تفسير به رأي، مبنايي براي تبيين ديدگاه اصيل مكتب تشيع در اين مسأله مهم عقايدي قرار داده است. تضلع حيرت آور نويسنده بر مباني فلسفه و عرفان، بخصوص مباني حكمت متعاليه و نيز استنادات فراوان وي به مطالب صدرالمتأليهن در كتب مختلف وي و مقايسه آنها با يكديگر از ابتكارات و ويژگي هاي نقد اوست. آنچه در پي مي آيد، سلسله درس هاي ايشان است كه در جمع اساتيد و فضلاي حوزه علميه قم در مدرسه آيت الله العظمي گلپايگاني ايراد گرديده و براي اولين بار به زيور طبع آراسته مي گردد.

فاقد چكيده لاتين