نقدي بر كتابي نقدي (بررسي انتقادي كتاب في النقد الأدبي اثر عبدالعزيز عتيق)

يكي از چالش‌برانگيزترين درس‌هاي رشته‌ زبان و ادبيات عربي، درس نقد ادبي است. اين درس كه سابقه اي ديرين در دانشگاه هاي ايران دارد، منابع و كتاب هاي متعددي براي آموزش آن تعريف شده است. يكي از منابع مهم عربي در اين زمينه، كتاب في النقد الأدبي (1972م) اثرِ نويسنده‌ معاصر لبناني، عبدالعزيز عتيق است. اين كتاب از قديم ترين كتاب‌هاي عربي در حوزه‌ نقد ادبي است كه به‌منزلۀ منبع دانشگاهي، در ايران و بسياري از كشورهاي عربي مورد استفاده قرار مي گيرد. اين كتاب در 380 صفحه و ده فصل تدوين شده است. مؤلف كتاب در شش فصل آغازين، به بررسي كلمه‌ «ادبيات» به‌منزلۀ يكي از كليدواژه هاي موضوع كتابش پرداخته و نشئت، شكل گيري و مفهوم اين واژه را مورد واكاوي قرار مي دهد و در ادامه، رابطه‌ ادبيات با علم روان شناسي را تبيين مي‌كند و آنگاه به بيان عناصر و انواع ادبيات مي پردازد. توضيح درباره‌ مكاتبِ ادبي در غرب، تعريف نقد و بيانِ كاركرد و هدف آن، شيوه هاي مختلف در نقد ادبي و بحثي در رابطه با سرقت‌هاي شعري، ديگر فصل هاي كتاب را تشكيل مي دهد. ساختار اين كتاب، اصولي و روشمند است و مطالب تئوري و نظري را به شكلي منظم ارائه داده است، اما در تطبيق عملي مطالب بر متون ادبي، توفيق چنداني حاصل نكرده است. عدم ارجاع در اغلب موارد در نقل‌قول ها، سرقت علمي، عدم تناسب در تقديم و تأخير مباحث، نپرداختن به آرا و نظرات ناقدان برجسته‌ معاصر، ذكر مسائل غيرمرتبط به موضوع و .... ازجمله معايب شكلي و محتوايي كتاب است.