تعيين مناطق مستعد سيل با مدل ‏هاي FR، SI و Shannon به ‏منظور كاهش مخاطرات سيل (مطالعۀ موردي: حوضۀ‏آبخيز كشكان)

تعيين نقشۀ مناطق مستعد سيل با هدف ذخيرۀ رواناب‏ها به منظور تأمين آب مورد نياز براي اهداف مختلف و نيز كنترل خسارت‌هاي ناشي از سيل، اهميت و ضرورت زياد اين موضوع را براي حفاظت از منابع طبيعي و انساني نشان مي‏د‏هد. استان لرستان و به‏ويژه حوضۀ كشكان شامل سلسله، دلفان، دوره، خرم‏آباد، پلدختر و كوهدشت، بسيار سيل‏خيز است و بارها دچار خسار‌ت‌هاي ناشي از سيل شده و در فروردين 1398 بزرگ‏ترين سيل 200 سال اخير را تجربه كرده است. در پژوهش حاضر، تلاش شده است تا نقشۀ پهنه‏بندي سيلاب به‏منظور كاهش مخاطرات سيل حوضۀ آبخيز كشكان با استفاده از مدل‏هاي نسبت فراواني، شاخص آماري و آنتروپي شانون و نيز با بهره‏گيري از روش‏هاي مبتني بر ArcGIS براي بهبود تصميم‏گيري و مديريت سيل در اين منطقه ارائه شود. به اين منظور، موقعيت جغرافيايي 123 نقطۀ سيل‏گير در منطقه به دو گروه واسنجي و اعتبارسنجي تقسيم شدند. در اجراي هر سه مدل از پارامترهاي مؤثر بر سيل شامل شيب، جهت شيب، انحناي زمين، زمين‏شناسي، كاربري اراضي، خاك‏شناسي، شاخص رطوبت توپوگرافي، بارش، تراكم آبراهه، فاصله از آبراهه و مدل ارتفاعي رقومي منطقه استفاده شد. همچنين، براي اعتبارسنجي نتايج مدل‏ها از منحني مشخصۀ عملكرد در نرم‏افزار SPSS استفاده شد. حساسيت‏سنجي پارامترها براي هر سه مدل نيز انجام شد كه فاصله از رودخانه، مؤثرترين پارامتر مشترك در هر سه مدل بود. بيشترين صحت براي اين منطقه به مدل آنتروپي شانون (0.82، خيلي خوب) اختصاص داشت و بعد از آن، مدل نسبت فراواني و شاخص آماري (0.78، خوب)، مناسب اين منطقه معرفي شدند. نتايج نشان داد مدل آنتروپي شانون، مساحت بيشتري از حوضه را تحت شرايط پتانسيل زياد خطر سيل‏گيري نشان مي‏دهد (حدود 40 درصد از مساحت منطقه در طبقۀ خطر سيل زياد و خيلي زياد) كه اغلب مناطق غربي و همچنين، مناطق مركزي حوضه را شامل مي‏شوند كه در كوهدشت، خرم‏آباد و پلدختر قرار دارند و بايد در اولويت اول برنامه‏ريزي و مديريت ريسك سيل در اين حوضه قرار گيرند.