بررسي وضعيت برخي شاخص هاي ارزيابي حوزه هاي آبخيز و اولويت‌بندي زير حوضه ها از منظر كاهش فرسايش (مطالعه موردي: حوزه آبخيز كرخه)

چالش هاي زيست‌محيطي در نتيجه افزايش جمعيت انساني و افزايش تقاضا براي بهره برداري از منابع طبيعي روز به‌روز افزايش مي يابد و سوء مديريت منابع طبيعي باعث ظهور ناپايداري در شاخص هاي محيطي مي شود. تخريب حوزه هاي آبخيز با فرسايش خاك و توليد رسوب، يكي از مهم ترين مسائل زيست محيطي در ايران است. ازاين‌رو تهيه و تكميل اطلاعات مكاني ويژگي هاي طبيعي حوزه هاي آبخيز و اولويت بندي آن‌ها براي استفاده در مديريت جامع حوزه آبخيز ضروري است. در اين پژوهش با هدف بررسي وضعيت برخي شاخص ها و اولويت بندي زيرحوضه ها در حوزه آبخيز كرخه، شاخص هاي حساسيت واحدهاي سنگي به فرسايش، شاخص فرسايندگي فورنيه اصلاح‌شده، شدت فرسايش حوضه از مدل تجربي EPM و رسوب‌دهي حوضه از نسبت تحويل رسوب لگاريتمي استخراج و تحليل شدند. پس از استاندارد سازي و مقايسه شاخص‌ها اولويت بندي زيرحوضه ها انجام شد. همچنين از روش خوشه بندي نيز براي گروه بندي زيرحوضه ها و شاخص هاي فوق‌الذكر و شاخص هاي توپوگرافي استفاده شد. نتايج بررسي حساسيت سازندها به فرسايش نشان داد كه طبقه حساس به فرسايش، با 60 درصد بيش ترين فراواني را در اين حوضه دارند. بزرگ‌ترين گروه همگن شامل نه زيرحوضه با كدهاي2213، 2214، 2221، 2222، 2223، 2225، 2226، 2227 و 2228 است و شاخص هاي مساحت و طول جريان بيشترين شباهت را با هم نشان دادند. نتايج بررسي فرسايندگي باران و ميانگين فرسايش نيز نشان دهنده ي آن است كه طبقه فرسايندگي خيلي زياد و طبقه فرسايش زياد ، بيش ترين مساحت (به ترتيب 49 و 52 درصد) را در اين حوضه دارند كه ميانگين فرسايندگي و فرسايش كل حوضه، به ترتيب 60 /6ميلي متر و 727 مترمكعب بر كيلومترمربع در سال به دست آمد. نتايج رتبه بندي ميانگين شاخص هاي حساسيت سازندهاي زمين شناسي، فرسايندگي باران و فرسايش هر زيرحوضه نشان مي دهد كه زيرحوضه هايي مانند 2215 (كرخه بالا) و 2224 (خرم آباد) از نظر برنامه ريزي و اقدام هاي عملي در سطوح مديريتي در اولويت هستند و زيرحوضه هايي مانند 2211 (پاياب كرخه) و 2227 (آب الشتر) در اولويت كمتري نسبت به ساير زيرحوضه هاي حوزه آبخيز كرخه قرار دارند.