مقايسه ديدگاه‌هاي ژان ژاك روسو و استاد مطهري در مورد جبر اجتماع

A Comparative Study of Jean-Jacques Rousseau and Professor Motahhari on Social Determinism

اين نوشتار، به مقايسه نظريّات دو فيلسوف بزرگ اسلامي و غربي، استاد مطهري و روسو درباره جبراجتماعي پرداخته، مسئله تحقيق اين است كه چه رابطه‌اي بين ديدگاه‌هاي استاد مطهري و روسو درباره جبر اجتماعي وجود دارد؟ هدف اين جستار روشن كردن افتراقات و يا اشتراكات احتمالي موجود درديدگاه‌هاي ايشان درخصوص جبر اجتماعي است. لذا اين پژوهش به روش تحليلي ـ توصيفي و با استفاده از مطالعه كتابخانه‌اي و بررسي آثار اين دو فيلسوف، به بررسي ادلّه و مباني آنان پرداخته و فرضيّه تحقيق اين است كه هرچند هر دو متفكّربه جبراجتماعي معتقدند، اما درمواجهه با جبراجتماعي، ديدگاه‌هاي كاملاً متفاوتي دارند. يافته‌هاي پژوهش، مباني روسو را به صورت مثلّثي كه قاعده آن اصالت جامعه است، نشان مي‌دهد. درمقابل، مباني استاد مطهري در نفي جبر اجتماعي، به صورت مخمّس بيان شده كه اصل فطرت درآن نقش بنيادين و اساسي دارد.

This article compares the theories of the great Islamic and Western philosophers, professor Motahhari and Rousseau on social determinism. The purpose of this article is to clarify the differences or possible commonalities in their views on social determinism. Therefore, this research has used analytical-descriptive method, using library studies and examining the works of these two philosophers, to study their arguments and foundations. The research findings show Rousseau's basics in the form of a triangle whose base is the originality of society. On the other hand, the principles of Motahari in the negation of social determinism are expressed in the form of five angles, in which the principle of nature has a fundamental role.