پيش بيني نوسانات سطح آب زيرزميني در دشت جيرفت و ارتباط آن با الگوي توسعه كشت محصولات باغي

دشت جيرفت در چند سال اخير به دليل برداشت بيش از حد از منابع آب زيرزميني دچار افت شديد سطح ايستابي گرديده است و با توجه به نقش استراتژيك اين دشت در تامين اب مورد نياز محصولات كشاورزي، برنامه ريزي جهت بهبود وضعيت منابع آب اين دشت امري ضروري مي باشد. لذا تحقيق حاضر با هدف بررسي اثرات مديريتي منابع آب زيرزميني دشت جيرفت در گذشته (1398 1384) و آينده نزديك (1410 1398) با استفاده از نرم افزار GMS 10.4 و داده‌هاي هيدرولوژيكي، هيدروژئولوژيكي و نقشه هاي توپوگرافي انجام شده است. همچنين به منظور بررسي تأثيرپذيري الگوي كشت محصولات از تغييرات منابع آبي، تغييرات الگوي توسعه كشت محصولات عمده باغي از منظر نياز آبي‌شان در دشت جيرفت با استفاده از اطلاعات و آمار محصولات عمده باغي دشت جيرفت طي سه دهه گذشته مطالعه شد. نتايج نشان داد كه در دوره پايه (1398 1384) سالانه به‌ طور متوسط آبخوان داراي افتي برابر 0.86 متر است كه نشان دهنده بهره برداري بيش از حد از منابع آب زيرزميني اين دشت است. پيش بيني وضعيت آبخوان در دوره آتي تحت سناريوهاي مختلف توسط مدل GMS 10.4 انجام گرديد. همچنين نتايج بررسي روند توسعه محصولات عمده باغي دشت جيرفت نشان داد كه علي‌رغم روند نزولي سطح منابع آب زير زميني طي سه دهه گذشته، سهم محصولات باغي با نياز آبي بالا در الگوي كشت محصولات كشاورزي دشت افزايش داشته است و رفتار كشاورزان در راستاي توسعه الگوي كشت محصولات كشاورزي تحت تأثير عواملي به غير از محدوديت منابع آبي بوده است. از اينرو پيشنهاد مي‌گردد در دشت جيرفت سناريوهاي كاهش برداشت از منابع آب زير زميني و همچنين توجه به الگوي كشت متناسب با منابع آبي در نقاط مختلف دشت در اولويت برنامه‌ريزان بخش كشاورزي قرار گيرد.