پديد آورندگان :
مظاهري تهراني، محسن دانشگاه مازندران - دانشكده شيمي، بابلسر، ايران , حسين زاده، رحمان دانشگاه مازندران - دانشكده شيمي - گروه شيمي آلي، بابلسر، ايران , مهاجراني، مريم دانشگاه مازندران - دانشكده علوم پايه - گروه زيست شناسي سلولي و مولكولي، بابلسر، ايران , تاجبخش، محمود دانشگاه مازندران - دانشكده شيمي - گروه شيمي آلي، بابلسر، ايران , نژاد ابراهيمي سردرود، صمد دانشگاه شهيد بهشتي - پژوهشكده گياهان و مواد اوليه دارويي - گروه فيتوشيمي، اوين، تهران، ايران
كليدواژه :
اسانس , دورما آمونيكوم , فعاليتهاي آنتي اكسيداني , فعاليتهاي ضد باكتري
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: وشا يك گياه مونوكارپيك (تك زاد) است كه بومي مركز ايران است. حضور سسكويي ترپن ها در صمغ گياه، نقش دفاعي مهمي در برابر قارچ ها و باكتري هاي بيماري زا ايجاد مي كند. هدف از مطالعه حاضر ، ارزيابي فعاليت آنتي اكسيداني و ضد باكتريايي اسانس و عصاره هاي اتيل استات ، كلروفرم ، هگزان و متانولي و اسانس صمغ وشا و همچنين تعيين تركيبات موجود در اسانس است. با توجه به اين كه شرايط اقليمي بر بيوسنتز متابوليت‌هاي ثانويه تأثيرگذار است، در اين تحقيق عصاره صمغ گياه وشاي موجود در منطقه‌ي شاهرود از ديدگاه فيتوشيميايي مورد بررسي قرار گرفت.
مواد و روش ها: اسانس صمغ گياه وشاي جمع آوري شده از اطراف روستاي طرود شاهرود با استفاده از GC و GC / MS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و عصاره گيري با استفاده از دستگاه سوكسله با استفاده از حلال هاي با قطبيت مختلف از جمله هگزان ، كلروفرم ، اتيل استات و متانول انجام گرفت. ارزيابي فعاليت آنتي اكسيداني اسانس به همراه عصاره هاي اتيل استات ، كلروفرم ، هگزان و متانولي صمغ دورما آمونيكوم با استفاده از روش DPPH و غربالگري ضد باكتريايي با استفاده از روش انتشار ديسك ديفيوژن و ميكروبراث دايلوشن انجام شد. حداقل غلظت مهار كنندگي (MIC) و حداقل غلظت ميكروب كشي (MBC) در برابر تعدادي از باكتريها اندازه گيري شد.
يافته ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه عصاره اتيل استات با IC50 = 69.0 ميكروگرم بر ميلي ليتر داراي بالاترين فعاليت آنتي اكسيداني و اسانس صمغ با IC50 = 166.0 ميكروگرم بر ميلي ليتر داراي فعاليت آنتي اكسيداني متوسطي مي باشد. عصاره هاي متانولي (31/25 ميكروگرم بر ميلي ليتر) و كلروفرمي (62/50 ميكروگرم بر ميلي ليتر) فعاليت ضد باكتري خوبي از خود نشان دادند. آناليز اسانس اولئوگام رزين گياه به وسيله‌ي دستگاه GC-MS منجر به شناسايي 51 تركيب شد. عمده ترين اين تركيبات شامل، متيل اولئات (%20/2)، متيل پالميتولئات ( %15/9)، فنچيل استات ( %7/25)، متيل لينولئات ( %6/87)، متيل استئارات يا متيل اكتادكانوئات (%6/64)، اوليك اسيد ( %4/97)، پنتادكان ( %3/14)، آلفا- گيورجيونن ( %2/66) و بتا- بيسابولن ( %2/6) مي‌باشند.
نتيجه گيري: آمونيكوم به عنوان يكي از مهم‌ترين گونه‌هاي جنس دورما است. وجود تركيبات تاييد شده، فنولي و پلي فنولي موجود در عصاره يا اسانس و همچنين حضور تركيبات سسكويي ترپن كومارين ها / فنل ها در عصاره اولئوگام رزين كه باعث فعاليت زيست‌شناختي نظير آنتي‌اكسيداني و ضد ميكروبي و حتي ضد آلزايمر عصاره هاي صمغ گياه دورما آمونيكوم گرديده و گياه را به عنوان كانديداي مناسبي براي كاربرد دارويي مطرح مي كند. اين نتايج نشان مي دهد كه برخي عوامل بيروني مانند آب و هوا ، خصوصيات خاك ، تنش حشرات و ميكروارگانيسم ها ، زمان برداشت محصول ، روش تهيه گياه و روش استخراج اسانس دورما آمونيكوم ، مي توانند در تركيب شيميايي اسانس ها و عصاره ها نقش داشته باشند.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Vasha is a monocarpic plant endemic to central Iran. The sesquiterpens in the oleo gum resins of vasha display important defense role against fungi and pathogenic bacteria. The aim of the present study was to evaluate the antioxidant and antibacterial activities of essential oil as well as ethyl acetate, chloroform, hexane and methanolic extracts from the gum-resin of Dorema ammoniacum and investigating its essential oil constituents. As the biosynthesis of secondary metabolites is affected by the prevailing environmental conditions, in this study, the extracted gum of Dorema ammoniacum from Shahrood region was phytochemically characterized.
Materials and methods: Oleo gum resin of vasha was collected from Shahroud (Torud) desert and essential oils were analyzed using GC and GC/MS and extraction was done using Soxhlet extractor with organic solvents of different polarity including hexane, chloroform, ethyl acetate, and methanol. Evaluation of the antioxidant activities of essential oil as well as ethyl acetate, chloroform, hexane and methanolic extracts from gum-resin of Dorema ammoniacum were done using 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH) assay, and for the antibacterial screening disk diffusion and Broth micro dilution methods were employed. The minimum inhibition concentration (MIC) and the minimum bactericidal concentration (MBC) were measured against a number of bacteria.
Results: The ethyl acetate extract with IC50=69.0 μg/mL showed highest antioxidant activity and essential oil with IC50 = 166.0 μg/ml displayed a moderate antioxidant activity. The methanolic (31.25 μg/mL) and chloroformic (62.50 μg/mL) extracts exhibited high antibacterial activities. Analysis of essential oil of oleo-gum resin by GC-MS led to the identification of 51 compounds. Methyl oleate (20.2%), Methyl palmitoleate (15.9%), Fenchyl acetate (7.25%), Methyl linoleate (6.87%), Methyl stearate (6.64%), Oleic acid, trimethylsilyl ester (4.97%), Pentadecane (3.14%), alpha.-Gurjunene (2.66%), beta.-Bisabolene (2.6%) were identified as the dominant compounds.
Conclusion: D. ammoniacum is one of the most important species of Dorema. The established phenolic and polyphenolic compounds in the extracts or essential oil as well as the presence of sesquiterpens coumarines / phenols in the oleo gum resin extract with biological activities such as antioxidant and antimicrobial and even anti-Alzheimer's makes D. ammoniacum plant as a good candidate for medicinal uses. These results showed that some extrinsic factors such as climate, soil properties, insect and microorganisms stress, harvest time, plant preparation procedure and the method of essential oil extraction in D. ammoniacum may affect chemical composition of the extracts and essential oils.
