كليدواژه :
مسكن , حياط بيروني , حياط اندروني , حياط‌خلوت , كوشك , اتاق , مطبخ
چكيده فارسي :
مساكن قديمي شهر بهار نمادي از شيوه‌هاي تأمين معاش ساكنان آن به شمار مي‌رود. با نگاهي اجمالي به نوع مواد و مصالح، شيوه ساخت، پلان و نوع بهره‌برداري از فضاها و همچنين جانمايي فضاها در نقشه مساكن مي‌توان به پيوند انسان و طبيعت پي برد. بناها براي رفع نياز مادي و معنوي آنان بوده و نشان از هم‌زيستي با محيط‌زيست و دام دارند. در اين مقاله، به شكل‌گيري و بافت محله‌هاي شهر بهار و گونه‌شناسي مساكن آن به همراه فرهنگي زيستي اشاره شده است. اينكه چگونه اين محله‌ها شكل گرفته‌اند و هسته اوليه شهر از كجا شروع شده و به كدام جهت توسعه يافته، از اهداف اصلي اين پژوهش بوده است. همچنين ميزان تأثيرپذيري مساكن از معيشت و اقتصاد در ساختار بناها و كاركرد و جانمايي فضاهاي داخلي خانه‌ها و مواردي از اين دست، بررسي شده است. طرح پرسش‌هايي از اين قبيل و مطالعه درباره آنها ما را با جنبه‌هاي تاريك و نيمه‌تاريك بخش‌هايي از معماري بومي و فرهنگ سكونت در بهار قديم و براي علاقه‌مندان به تاريخ و فرهنگ بومي روشن‌تر مي‌كند؛ به همين منظور نگارنده در پژوهش ميداني و با استفاده از روش مشاهده و طرح پرسش‌هايي كه همراه با برنامه‌ريزي قبلي بوده، به گردآوري اطلاعات مربوط به مقاله حاضر اقدام كرده است. در تدوين اين پژوهش بنا به ضرورت، بسياري از واژه‌هاي محلي كه براي افراد غيربومي نامأنوس بود، ترجمه تحت‌الفظي و هريك از واژه‌ها براي خوانش دقيق آوانويسي شد. در مواردي هم كه به نظر مي‌رسيد مفيد باشد، برخي اصطلاحات و اسامي به‌صورت موجز و مختصر شرح داده و تعبير آنها در پاورقي ذكر شد. براساس داده‌هاي پژوهش حاضر، مساكن بومي شهر بهار فضاهاي متعددي براي استفاده انسان و دام است و تنها ساختاري كاركردي دارد. بر اين اساس كمتر به جنبه‌هاي بصري و زيبايي‌شناختي داخل و بدنه بناها پرداخته شده است. در اين پژوهش اگرچه بيشتر توجه نگارنده بر ديدگاه مردم‌شناسي به همراه مشاهده، مصاحبه و مطالعات ميداني مشاركتي است، براي روشن‌شدن موضوع به مسائل تاريخي نيز اشاره‌اي مختصر شده است.
چكيده لاتين :
Researching and recognizing the beliefs, convictions, environmental knowledge, techniques and traditional methods of each community allows us to know their interests. The purpose of this study is to document the native architecture of the inhabitants of Bahar city in order to record some parts of its unwritten history in addition to introducing it. This research has been done through observation, interview and participation. Shahr-e Bahar is located in the northwest of Hamadan and its inhabitants are from Baharloo tribe and they speak Turkish. The Baharlus came to this place from Central Anatolia in the 12th century and built the Bahar Fortress in the 13th century. Bahar Castle was destroyed by the Mongols in 1257. Therefore, some of the Baharlus came to the Bahar plain at least eight hundred years ago, and some of the tribes have remained in the Anatolian region. Bahar passed away and at the beginning of its formation, it was a village-castle. Gradually, with the development of the city, the first houses were built on the south side of the castle and near the qanats (aqueducts). There is now a castle neighborhood in the north of the city. The location of Bahar city in the northern part of Alvand Mountains has caused them to enjoy lush and productive ranges as well as temperate climate that tend to be cold and dry. By looking at the type of materials, the method of construction and the type of exploitation of spaces, we can understand the connection between man and nature. Also, the impact of livelihood and economy on the structure of the building and the function of the interior spaces of the houses is quite obvious. In compiling this article, it was necessary to translate local words and transliterate each word for careful reading. According to the results of this study, the indigenous residential spaces of Bahar have been used only for humans and animals and less attention has been paid to the aesthetic aspects inside and outside the building. In this study, although most of the author's attention is on the anthropological perspective along with observations, interviews and participatory field studies, historical points have been made to clarify the issue.
