تحليل رابطه كهن الگوي شر با مفهوم گروتسك در نگاره‌‌هاي البلهان ابومعشر بلخي بر اساس رويكرد كايزر

گروتسك مقوله اي كم و بيش خيالي است كه از ديرباز در هنر و ادبيات مطرح بوده و به دليل درهم آميختن ناهنجاري، شگفتي، خنده، وحشت و بيش از همه خيال در آن به عنوان يكي از موثرترين مقولات نظري براي نهيب زدن و جوابگويي به مسائل دنيايي مطرح مي شود. كايزر با پژوهش در حيطه گروتسك ويژگي هاي آن را برشمرده‌ و بيشتر به جنبه‌ ترسناك گروتسك مي‌پردازد كه با تصوير كهن الگوهاي شر در نگاره‌هاي ايراني همخواني زيادي دارد. كتاب البلهان ابومعشر بلخي محفوظ دركتابخانه بادليان آكسفورد نوعي فالنامه و حاوي نگاره‌هايي با موضوع موجودات شر مانند انواع جن و ابليس است و نمونه‌ قابل قبولي براي تطبيق مفهوم گروتسك از ديدگاه كايزر با تصوير كهن الگوهاي شر مي‌باشد. اين پژوهش به هدف شناسايي گروتسك ها در كتاب البلهان ابومعشر بلخي با رويكرد كيفي و به شيوه‌ توصيفي تحليلي در پاسخ به اين پرسشهاست كه ارتباط تصوير موجودات شر در نگاره‌هاي البلهان با مفهوم گروتسك چيست و محورهاي تئوري كايزر را چگونه مي‌توان در نسبت دادن گروتسك به تصوير موجودات شر در نگاره‌هاي البلهان به‌كار گرفت؟ انجام شده است. به اين منظور تعداد 10 نگاره از اين كتاب بصورت هدفمند انتخاب و با مفهوم گروتسك بر مبناي ديدگاه ولفگانگ كايزر بررسي شده‌اند. نتايج نشان مي دهد كايزر در مورد گروتسك ويژگي هايي برشمرده ‌است كه پيشتر مورد توجه هنرمندان نگارگري ايراني بوده است. او بكارگيري گروتسك را در ارتباط با مفاهيم مذهبي نا آشنا با چشم انسان، ناگزير مي‌داند و به ويژگي ترس آور گروتسك بيشتر تأكيد مي‌كند.