تحليل فضايي ميزان برخورداري جامعه محلي از شاخص هاي اجتماعي موثر در تاب آوري در برابر مخاطرات محيطي(نمونه مطالعاتي:روستاهاي منطقه سيستان)

The spatial analysis of the local community to have the effective social indexes on resiliency against the environmental hazards (case study: villages of Sistan region)

بلاياي اتفاق افتاده در دهه هاي اخير، بيانگر اين است كه جوامع و افراد در معرض مخاطرات، به صورت فزاينده اي آسيب پذير شده اند، لذا تاب آوري اجتماعي ظرفيت تبديل و تحول، تطبيق و سازگاري و توان مقابله با تنش و بحران هاي اجتماعي مي باشد. هدف پژوهش حاضر تحليل فضايي ميزان برخورداري جامعه محلي از شاخص هاي اجتماعي مؤثر در تاب آوري در برابر مخاطرات محيطي در ناحيه سيستان بود. روش تحقيق به لحاظ ماهيت كاربردي و از حيث روش؛ توصيفي-تحليلي با رويكرد كمي-پيمايشي مبتني بر روش مدل سازي معادلات ساختاري است. جامعه آماري پژوهش شامل سرپرستان خانوار در 373 روستا بود كه با استفاده از فرمول كوكران تعداد 189 نفر به روش تصادفي طبقه‌اي متناسب با حجم جامعه به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. جهت جمع آوري داده هاي پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده گرديد كه روايي ابزارها به روش تحليل عاملي تاييدي و پايايي ابزارها با استفاده از آزمون آلفاي كرونباخ و پايايي تركيبي بررسي و تاييد گرديد. جهت تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش نيز در سطح آمار استنباطي از روش مدل سازي معادلات ساختاري با رويكرد تكنيك حداقل مربعات جزئي و نرم افزار SMART PLS 3 استفاده گرديد.يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه براساس آماره هاي T و P ضريب مسير ارتباط شاخص هاي اجتماعي با تاب آوري اجتماعي معنادار مي باشد به گونه اي كه مقدار T اين مسير برابر با 11/28 از مقدار بحراني 2/58 بزرگتر بوده و مقدار P نيز كوچكتر از 0/05 مي باشد. همچنين براي تحليل فضايي عوامل اجتماعي مؤثر بر تاب آوري روستاهاي موردمطالعه ازمدل WASPAS استفاده ‌شد كه حاكي از آن بود كه روستاهاي شهرستان زهك، بيشترين ميزان Qiو روستاهاي شهرستان هامون داراي كمترين ميزان Qi مي باشند. بنابراين مي توان نتيجه گرفت بين شاخص­هاي اجتماعي با تاب آوري روستاييان ارتباط معناداري وجود دارد و همچنين حجم اثر شاخص اجتماعي در حد زياد مي باشد و با توجه به اينكه روستاهايي كه داراي Qi بيشتري هستند تاب آوري اجتماعي بيشتري دارند لذا مي توان گفت روستاهاي منطقه زهك از شاخص هاي تاب آوري اجتماعي بالاتري برخوردار مي باشند.

The occurred disasters in recent decades show that communities and people have getting incrementally vulnerable against the hazards. Therefore, social resiliency is the capacity of change, adaptation, and power of resisting against the social stresses and disasters. This research aims at the spatial analysis of the local community to have effective social indexes on resiliency against the environmental hazards in the Sistan region. The methodology of the research is applied due to its nature and descriptive-analytical with the quantitative-surveying approach based on structural equations modeling (SEM) due to its method. The statistical population of the research includes heads of households in 373 villages that 189 people were selected as a statistical sample in proportion to the population volume by Cochran formula using the stratified random sampling method. Inventory was used as a tool to collect data of research, and validity and reliability of tools were studied and confirmed by confirmatory factor analysis, and Cronbach’s alpha test and composite reliability, respectively. SEM method with partial least squares technical approach and SMART PLS3 software was used to analyze the research data in inferential statistics level. Findings of research showed that the path coefficients of social indexes relationship with social resiliency are significant based on t-value and p-value. In a way that t-value of this path is 11.28 and higher than its critical value, 2.58, and the p-value is lower than 0.05. In addition, WASPAS model was used for the spatial analysis of the effective social factors on the resiliency of the studied villages. This showed that villages of Zahak city have the maximum Qi and villages of Hamoon city have the minimum Qi. Thus, it is concluded that there is a significant relationship between the social indexes and the resiliency of the villagers. Moreover, the volume of the social index effect is high. Since villagers have higher Qi, they have more social resiliency. Hence, it is claimed that the villages of Zahak region have higher social resiliency.