بررسي خاستگاه خيار در قرارداد مضاربه بانكي از ديدگاه فقه و حقوق اسلامي

Stading The Origin of Khiyar (Options) in Mudarabah Contract in Islamic Banking from Point of View of Islamic jurisprudenc & Islamic law

امروزه در قراردادهاي بانكي در بازار پول، انواع مختلف و متنوعي از تخلفات فقهي و حقوقي ديده مي‌شود. برخي از اين تخلفات ناشي از ربوي شدن يا صوري شدن قراردادهاست. از جمله عقود بانكي در راستاي تخصيص و تجهيز منابع، عقد مضاربه مي‌باشد كه از عقود اسلامي پركاربرد است و جايگزين مناسبي براي قرض به شمار ميآيد. يكي از مسائل مورد بحث در مورد اين قرارداد بانكي، مسئله ضمان عامل (امين) است كه در قرارداد مضاربه بانك به‌عنوان شرط در ضمن عقد لازم ديگر، تصحيح شده است؛ درحاليكه اشكالاتي بر اين شرط از جمله خلاف مقتضاي عقد مضاربه بودن، مخالفت با قاعده «بطلان ربح مالم يضمن» و مخالف صريح با روايات باب مضاربه از سوي فقهاء مطرح شده است كه به دنبال آنها، شرط يادشده را شرطي فاسد تلقي نموده اند. سؤال اصلي اين تحقيق، امكان سنجي فقهي اعمال خيار فسخ در عقد مضاربه بانكي در حالت تخلف از شرط فاسد ميباشد. در اين راستا با بررسي عيوب رضا، لاضرر، حاكميت اراده، اشتباه و تروّي، نظريه حمايتي به‌عنوان مباني و ملاكهاي خيارات در عقود، جريان خيار به‌عنوان راهكاري جبران كننده در شرط فاسد عقد مضاربه بررسي شده است. چنانچه مبناي جريان خيار در عقد مضاربه، حاكميت اراده و شروط صريح و ضمني اراده طرفين در عقد باشد، مي توان جريان خيار در عقد مضاربه مشروط به شرط فاسد ضمان عامل را از منظر فقهي و حقوقي تصحيح كرده و قوانين و مقررات اجرايي حاكم بر آن را نهادينه نمود.

Stading The Origin of Khiyar (Options) in Mudarabah Contract in Islamic Banking from Point of View of Islamic jurisprudenc & Islamic law. Nowadays, in the money market banking contracts, we are faced with a wide variety of religious jurisprudence and legal infringement. Some of these violations result from the Ribaw or simulative contracts. Among the banking contracts for the allocation and equipping of resources is Mudarabah contract, which is considered a viable alternative Islamic loan agreement for borrowing. One of the issues discussed in this bank agreement is the issue of agent guarantee (trustee), as amended in the Mudarabah bank contract as a condition of additional contract. However, there are some objections to this condition, such as opposite appropriate to Mudarabah which is opposition to the rule of abolition of Rabbi and narrations about Mudarabah. In this research with regard to vice of consent, no harm rule, autonomy of volition, the mistake and supportive theory as the base of options is investigated.