مقايسه روش‌هاي ايجاد محرميت در مسكن سنتي و معاصر نمونه مطالعاتي: شهر شيراز

معماري ايراني، داراي مفاهيمي است كه بر اساس فرهنگ، عقايد و انديشه‌هاي ايراني اسلامي شكل گرفته است. يكي از اين مفاهيم كه بر الگوي زندگي ايرانيان بسيار تأثيرگذار بوده، مفهوم محرميت است. نمود اين مسئله در دوران‌ مختلف قبل و بعد از اسلام و به روش‌هاي متنوعي، در آثار معماري بالأخص بناهاي مسكوني قابل رؤيت است. با اين حال و با توجه به پيشينه اين موضوع در فرهنگ زندگي ايراني، به نظر مي‌رسد تجلي اين مفهوم در الگوهاي مسكن معاصر، متفاوت از مواردي باشد كه در الگوهاي سنتي رايج بوده است. اين موضوع تا حد زيادي متأثر از تفاوت در نظام معماري اين دو الگو و نيز تغيير در شيوه زندگي مردم در دوران معاصر در مقايسه با گذشته است. با اين توضيح، پژوهش حاضر قصد دارد كه با تحليل ساختار فضايي در معماري مسكن سنتي و الگوي آپارتماني به‌عنوان رايج‌ترين الگوي مسكن در دوران معاصر، به تحليل ابعاد مختلف نمودپذيري مفهوم محرميت در اين دو شيوه بپردازد. بر همين اساس، با انتخاب سه خانه با الگوي سنتي در بافت تاريخي شيراز و سه خانه آپارتماني در بافت جديد شهر صدرا به‌عنوان الگوي معاصر و تحليل سازمان فضايي آنها، به بررسي مفهوم محرميت در آنها پرداخته است. در اين پژوهش، پس از استخراج شاخص‌هاي تحليل بر اساس ادبيات، با استفاده از ماتريس‌هاي دودويي، هر كدام از شاخص‌ها به تفكيك مورد تحليل قرار گرفته و نتايج در قالب تحليل تطبيقي ارائه شدند. در نهايت، نتايج تحقيق نشان داده كه محرميت و شاخص‌هاي مرتبط با آن در خانه‌هاي سنتي نمود بيشتري داشته و از اصول جدانشدني آن به شمار مي‌روند. اين در حالي است كه در خانه‌هاي معاصر به دليل تغييراتي كه در نظام پيكره‌بندي خانه‌ها صورت گرفته، بعد محرميت كمرنگ‌تر شده است و با محدود كردن دسترسي فيزيكي به فضاها، بر شكل‌گيري خلوت، تأكيد بيشتري صورت مي‌گيرد.