بررسي ارتباط آناتوميك كبد و معده از ديدگاه طب سنتي ايران و طب نوين

A study on the anatomical connection between the liver and stomach based Traditional Persian Medicine and Modern Medicine

سابقه و هدف: از ديدگاه طب سنتي ايران، بدن انسان سيستمي يكپارچه با اعضاي مرتبط با هم است كه بيماري يا سلامت هركدام از آنها برهم اثر مي‌گذارد. ممكن است عامل ايجاد بيماري يك عضو، در عضو ديگري باشد كه به آن، عضو مشارك و بيماري را مشاركتي گويند؛ ازطرفي درمان عضو مشارك موجب بهبودي عضو بيمار مي‌شود. هدف اين مطالعه، بررسي ارتباط آناتوميك بين كبد و معده مي‌باشد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه مروري كتابخانه‌اي، فصل تشريح كبد و معده از كتاب‌هاي معتبر طب سنتي ايران مانند «قانون در طب» و «تشريح ‌الابدان منصوري» بررسي و با مطالب كتاب‌هاي آناتومي طب نوين مثل «آناتومي گري» و اطلس‌هاي آناتومي مقايسه شد. مقالات موجود در پايگاه‌هاي داده‌اي الكترونيك نيز بررسي شد. پس از تجزيه و تحليل اطلاعات، وجوه مشترك و تفاوت‌ها بين دو ديدگاه طب سنتي ايران و نوين مشخص شد. يافته‌ها: ارتباط آناتوميك كبد و معده در دو ديدگاه طبي، در چهار محور ارتباط عصبي (غشاء، عصب حسي، تاندون)، عروقي (شريان كبدي، وريدهاي ماساريقا و باب)، مجاورتي (مجاورت كبد با معده) و ارتباط به‌واسطه عضو سوم (كيسه صفرا) مشاهده و تطبيق داده شد. نتيجه‌گيري: تطابق واضح ارتباط آناتوميك كبد و معده در دو ديدگاه بيانگر دانش حكيمان طب سنتي ايران از علم تشريح است، همچنين بررسي منابع عظيم علمي طب سنتي ايران نشان مي‌دهد مبناي كتاب‌هاي آناتومي نوين، مطالبي است كه از هزاران سال قبل به‌دست دانشمندان امروز رسيده است.

Background and Purpose: According to Traditional Persian Medicine (TPM), the human body is an integrated system in which health, or disease of organs affects each other since they are interconnected. Therefore, the cause of a disease in an organ may be in another organ, which is called participant organ, and the disease is called participatory. Hence, treatment of the participant organ will result in healing of the diseased organ. In this research, the anatomical connection between liver and stomach is studied. Materials and Methods: In this literature review, the chapters of liver and stomach anatomy in TPM textbooks such as “Tashrih al-Abdan-e Mansouri” and “Al-Qanun fi al-Tibb” were studied and compared with modern medicine anatomy atlases and textbooks like Gray’s Anatomy. Moreover, articles in electronic databases were searched. Similarities and differences of perspectives between these two types of medicine, namely TPM vs. modern medicine, were identified through analyzing outcome of the literature review. Results: The anatomical connection between the liver and stomach in the two medical systems was observed and compared in four categories of the neural connection (membrane, a sensory nerve, and tendon), vascular (hepatic artery, mesenteric and portal veins), adjacency (proximity of liver and stomach), and connection by a third organ (gallbladder). Conclusion: The significant anatomical connection between the liver and stomach in the two medical systems indicates knowledge of TPM scholars about the science of anatomy. Correspondingly, study of the enormous scientific resources of the TPM reveals that modern anatomy textbooks have been founded on ancient knowledge.