چكيده فارسي :
سابقه و هدف: نخستين آثار علمي در زمينه‌هاي پزشكي و داروسازي با ترجمۀ متون يوناني و مصري و سرياني به عربي پديد آمد. پس از آن در دوران عباسي دانشمندان به تأليف و تدوين آثار مستقل گرايش يافتند. دامنۀ اين تحرك علمي تا دورترين نقاط امپراتوري اسلامي فرارفت. از آن جمله، ابوالمني داوودبن‌ابي‌نصر الاسرائيلي الهاروني معروف به كوهين العطار، داروساز يهودي ساكن مصر، در سال 658 هجري كتابي دربارۀ داروسازي عملي نگاشت و آن را منهاج الدكان و دستور الاعيان في اعمال و تراكيب الادويه النافعه للابدان ناميد كه ترجمۀ فارسي كتاب با عنوان «شربتكدۀ عطار هاروني» چاپ شده است.
مواد و روش‌ها: مطالعۀ حاضر براساس روش كتابخانه‌اي صورت گرفته است. نخست بهمنظور مروري بر تاريخچۀ طب و داروسازي، منابع كهن بررسي شد. سپس براي يافتن اطلاعاتي مربوط به زندگي و آثار كوهين عطار، كليدواژه‌هاي منابع فارسي و عربي از طريق پايگاه‌هاي علمي SID Magiran, Irandoc, و پايگاه‌هاي بين‌المللي نظير Scopus و Google Scholarجست‌وجو شد و مطالب لازم استخراج و در نگارش مقاله استفاده شد.
يافته‌ها: اين مطالعه نشان مي‌دهد كه هدف كوهين عطار از نگارش كتاب «منهاج الدكان» نگارش متني جامع در داروسازي بوده است كه خواننده را از مراجعه به ساير آثار بي‌نياز كند. از اين رو كتاب به شيوۀ كتب تعليمي و به صورتي بسيار روشمند فراهم آمده است. از ميان بيست‌وپنج باب كتاب، گسترده‌ترين بخش، باب دوم است كه شيوۀ ساخت 142 شربت را با ذكر جزئيات بيان كرده است.
نتيجه‌گيري: نويسنده نزديك به صد نكتۀ سودمند اخلاقي را در كتاب درج كرده است كه بيانيۀ اخلاقي داروسازان حرفه‌اي بهحساب مي‌آيد. اطلاعات تخصصي در زمينۀ داروشناسي و ابزار و وسايل داروسازي درج شده در كتاب افزون بر متخصصان داروسازي، براي اديبان، جامعه‌شناسان و مورخان تاريخ علم نيز قابل توجه است.
چكيده لاتين :
Background and purpose: The first scientific works in the fields of medicine and pharmacy, were translated from Greek, Egyptian, and Syrian texts. In Abbasid period the scientists of the day, in addition to translating books, began writing books in medicine and pharmacology, extending the scope of this movement to the farthest regions of the Islamic Empire. Among these scientists, an Egyptian pharmacist, Abū ʾl-Munā Dāwud ibn Abī Naṣr al- Isrāʾīlī al-Haruni, known as Kuhin al-Attar, wrote a book on herbs and other kinds of drugs in 658 AH, titled "Minhaj al-Dukkan wa-Dustur al-A'yan fi A'mal wa Tarakib al-Adwiya al-Nafi'a li'l-Abd@n". The Persian translation of the book was published under the title Sharbatkade Attar Haruni.
Methods and Materials: The present study is based on a library method. First of all, it was necessary to review the history of medicine and pharmacy. Therefore, ancient resources were examined. Then, for more information about the life and works of Kuhin al-Attar, related Persian and Arabic keywords were searched in scientific databases such as SID, Magiran, IranDoc and some international scientific databases such as Scopus, and Google Scholar. Query results were extracted and used in writing the article.
Results: The author's main goal in compiling this book was to provide the reader with a comprehensive book, encompassing all existing knowledge. That's why the book was structured in the form of a textbook. The second chapter of twenty-five chapters is the most extensive one, and deals with the method of preparation of 142 types of syrups, describing them in detail.
Conclusion: The writer has introduced more a hundred useful ethical points, which can be considered as ethical codes for professional pharmacists. In addition to pharmacologists, the book can be of interest to writers, sociologists, and researchers working in the field of history of science.
