بررسي سبكي و محتوايي نسخه هاي خطي ديوان خموشي دهلوي

زمينه و هدف: نسخه هاي خطي منابع ارزشمندي براي شناخت و بررسي سير تحول انديشه و احساس در ادب فارسي است. نسخه هاي خطي شاعران بسياري همچون خموشي دهلوي هنوز تصحيح و چاپ نشده است. هدف اين پژوهش، بررسي و نقد سطح فكري، زباني و بلاغي قصايد و غزليات اين شاعر است.روش مطالعه: اين پژوهش به روش تحليل محتوا با ابزار كتابخانه‌اي، نسخه هاي خطي ديوان خموشي دهلوي و انديشه و سبك شعر او را بررسي ميكند.يافته ها: زمان حيات شاعر، پشت جلد نسخه كتابخانه ملك، «قاجاريه، صفر 1193 قمري» قيد شده است. از مطالعه و بررسي دو نسخه ديوان اين شاعر، هيچ اطلاعاتي بدست نمي‌آيد. در فرهنگ سخنوران، فقط از يك نسخه خطي شاعر سخن بميان آمده و از چند خاموش و خموشي نام رفته و شاعر ديوان حاضر ظاهراً علي حسن خموشي يا خاموش دهلوي شاعر قرن يازدهم است، به مناسبت اشعاري كه درباره هند دارد. شعر خموشي دهلوي داراي رگه هاي مضمون يابي سبك هندي است و توجه به اشعار سعدي، خاقاني، عطار، حافظ، مولوي و عرفي شيرازي خصوصيت ديگر آن است. سبك شعر اين شاعر مانند سبك عراقي و هندي است و قصايد وي در منقبت پيامبر و بيشتر از آن در مدح حضرت امير (ع) است. غزليات وي نيز عارفانه و عاشقانه است. نتيجه گيري: صور خيال و بديع لفظي و معنوي شعر او از دو بعد سنن ادبي و ابداع و نوآوري استفاده كرده است؛ گاه نيز در شعرهايش ضعف تأليف هست كه دربرابر ارزشهاي شعري او بسيار كمرنگند. اوزان قصايدش همان اوزان پركاربرد شعر فارسي بوده و رديف و قوافي اشعار او ساده و بيشتر رديفهاي قصايدش فعلي است. قصايد خموشي ارزش هنري و تنوع بلاغي و سبك-شناسي بيشتري نسبت‌به غزليات وي دارد.