علم شناسي و آموزش علوم: چارچوبي نظري در به كارگيري تاريخ و فلسفه علم در آموزش علوم تجربي

هدف از اين مقاله ارائه چارچوبي نظري در به ‌كارگيري تاريخ و فلسفه ‌علم در آموزش ‌علوم از سه منظر دانش، مهارت و نگرش است كه با توجه به اهداف استاندارد آموزش‌ علوم مي‌ تواند زمينۀ لازم را براي درك و شناخت بهتر اين اهداف و تحقق بخشيدن به آنها فراهم كند. حاصل اين پژوهش صورتبندي برخي اصول راهنماي ايجابي و سلبي دربه‌ كارگيري علم‌ شناسي در آموزش‌ علوم است كه چارچوب نظري موردنظر را فراهم مي‌كنند. همچنين نشان مي‌دهد كه از منظر دانشي، تاريخ و فلسفه علم مي ‌تواند شناختي دقيق‌ تر از چيستي علم، روش و فرايندهاي علمي براي فراگيرندگان فراهم كند. از منظر مهارتي، مبتني بر دانش صحيح درباره علم و روشهاي آن، مهارت علم‌ ورزي و دانشمند گونه عمل كردن دربرابر مسائل و چالشهاي متفاوت را مي‌ تواند فراهم كند. ازمنظر نگرشي، تاريخ و فلسفه ‌علم مي ‌تواند نگرشي دقيق ‌تر در زمينۀ علم و جهان ‌بيني ناشي از آن، حدود و ثغور علم و نيز معضلات و مسائل آن فراهم كند. اساساً شناخت و درك درست چيستي علم و پرورش مهارتهاي فرايندي و علم‌ ورزي، خود از اهداف مهم آموزش‌ علوم است كه مستلزم به ‌كارگيري علم‌ شناسي است. در نهايت، با توجه به انفكاك ‌ناپذيري علم ‌شناسي از آموزش ‌علوم و امكان شكل‌ گيري ديدگاهي غيردقيق و نامنسجم دربارۀ علم و ايجاد كج‌فهمي درباره آن، آموزش علم ‌شناسي در مقاطع متوسطه و دانشگاهي، به‌ ويژه آموزش پيش از خدمت و ضمن خدمت معلمان دروس علوم ‌تجربي ضروري مي‌ نمايد.