بررسي تطبيقي پايداري اصول هندسي در طراحي و ساخت محراب هاي گچي ابركوه (نمونه هاي مورد مطالعه: محراب هاي مقبره پيرحمزه سبزپوش، مسجد جامع ابركوه و مسجد جامع هك)

Comparative Study of Three Mihrab of Abarkuh

در معماري اسلامي اغلب بهترين و نفيس ترين تزيينات بر روي محراب ها اجرا شده است. بسياري از محراب هاي ايراني به دليل ظرافت و زيبايي داراي شهرت جهاني هستند؛ بخصوص محراب هاي گچ بري شده شهرهاي مركزي ايران. دو محراب پيرحمزه سبزپوش ابركوه (سده ششم هجري قمري) و محراب مسجد جامع ابركوه (سده هشتم هجري قمري) از نظر كيفيت گچ بري و طراحي نقشمايـه ها و كتيبه ها داراي ارزش و اهميت زياد هستند. محراب مسجدجامع روستاي هِك ابركوه (سده ششم و هفتم هجري قمري) كه بخشي از گچ بري هاي آن از بين رفته با دو محراب مذكور قابل قياس است. در اين مقاله مسأله پژوهشگران اين بود كه آيا مجاورت اين سه محراب از نظر مكاني عامل تشابه ساختاري و تزييني اين نمونه ها هست يا ساخت آن ها در قرون مختلف به بروز تغييرات زيربنايي يا روبنايي منجر شده است؟ پژوهش حاضر با هدف بررسي شباهت ها و تفاوت هاي اصول ساختاري و طراحي نقوش اين سه محراب با روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي انجام شد. نتايج پژوهش پايداري اصول هندسي و تداوم شيوه تزيينات اين سه محراب را در طول سه سده نشان مي دهد؛ اگرچه محراب مسجد جامع ابركوه به لحاظ شيوه طراحي نقوش به شكلي متفاوت نمايانگر پيشرفت اين اصول است.

In Islamic Architecture, the best and most elaborative and decorative designs are on the Mihrabs. Mihrab of Pir Hamzeh Sabzpoosh Abarkooh, a precious example from the sixth century (Hejry Ghamary) reveals significant values in design, traditional plaster modeling, cornice, and epigraph. Due to lack of attention to this precious Mihrab by some pioneer architectural researchers, this Mihrab has not been a subject of research yet. This research project will conduct investigations, questioning the significance of design motif on the Mihrab of Pir Hamzeh Sabzpoosh Abarkooh. This research involves analytic and descriptive methods in searching for information from public and from libraries as well as study of photographic examples and measurement of the design motifs using available software. The conclusion of this research presents involvement of principles of Iranian design motif and application of geometrical and mathematical proportional relationships. Furthermore, presenting the progress in plastering art and techniques.Mihrab, Design Motif, Mihrab of Pir Hamzeh Sabzpoosh Abarkooh Tomb, Traditional plaster modeling, Islamic Architecture