ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري سرزمين با استفاده از مدل تركيبي IDI در مناطق خشك و نيمه‌خشك منطقه (مطالعه‌ي موردي: خراسان رضوي)

Assessing the Vulnerability of the Land Using the IDI Combination Model in Arid and Semi arid Regions (Khorasan Razavi

آسيب‌پذيري سرزمين يكي از چالش‌هاي مهم جهاني به‌عنوان مورد عيني تخريب اكوسيستم‌هاي خشك، نيمه‌خشك و نيمه‌مرطوب است كه در اثر فرآيندهاي طبيعي و فعاليت‌هاي انساني ايجاد مي‌گردد. بااين‌حال به منظور ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري سرزمين، نيازمند شناخت دقيق از درجه‌ي تحمل اكوسيستم‌ها و استفاده از نظام‌هاي دانش بومي نسبت به شرايط بيروني لازم است. پژوهش حاضر بر اساس الگوريتم شاخص تركيبي IDI جهت ارزيابي شدت آسيب‌پذيري خراسان رضوي در يك دوره‌ي 16 ساله (2016-2001) استفاده شد. بدين منظور دو شاخص وضعيت پوشش گياهي (VCI) (MOD13Q1) و وضعيت دمايي (TCI) (MOD11A2) بر اساس روش دلفي و با توجه به قابليت دسترسي به اين شاخص‌ها بر اساس داده‌هاي ماهواره‌اي و در دوره‌ي زماني موردنظر انتخاب شدند. سپس تصاوير از محصولات سنجنده‌ي موديس تهيه و نرمال‌سازي و شاخص‌ها در محدوده‌‌ي صفر و يك بي‌مقياس شدند و براي ارزيابي اوزان از روش سلسه‌مراتبي در نرم‌افزار EDRISI استفاده شد. همچنين براي صحت‌سنجي مدل، از 250 نقطه برداشت زميني و با استفاده از ضريب كاپا وضعيت پوشش گياهي تعيين گرديد. سپس با استفاده از مدل تركيبي IDI و اجراي مدل، منطقه در پنج كلاس آسيب‌پذيري خيلي كم (15.0-0)، آسيب‌ذيري كم (3.0-15.0)، آسيب‌‌پذيري متوسط (5.0-3.0)، آسيب‌پذيري زياد (7.0-5.0) و آسيب‌پذيري خيلي زياد (1-7.0) طبقه‌بندي شد. نتايج نشان داد كه بيش‌ترين آسيب‌پذيري سرزمين در سال 2001 با بيش از 50 درصد مساحت استان در كلاس متوسط و در سال 2016 بيش‌ترين آسيب‌پذيري در دو كلاس متوسط و زياد با نسبت مساوي 44 درصد را دربر مي‌گيرند. دقت كلي مدل براي مدل تركيبي 6 /IDI 78 درصد و ضريب كاپاي 0/7 محاسبه گرديد.

Land vulnerability one of the major global challenges as an objective case of degradation of arid, semi-arid and semi-humid ecosystems caused by natural processes and human activities. However, in order to assess the vulnerability of the land, it is necessary to know exactly the degree of tolerance of ecosystems and the use of indigenous knowledge systems to external conditions.The present study was based on the IDI hybrid index algorithm to assess the severity of Khorasan Razavi vulnerability over a 16-year period (2001-2016). For this purpose, two indicators of vegetation status (VCI) (MOD13Q1) and temperature status (TCI) (MOD11A2) based on the opinion of experts, and according to the availability of these indicators, based on satellite data and in The desired time period was selected. Then, the images of Modis sensor products were prepared and normalized, and the indices were scaled in the range of zero and one, and the hierarchical method in EDRISI software was used to evaluate the weights. Using 250 ground harvest points, the accuracy of the model was determined using kappa coefficient for vegetation status. Then, using IDI combination model and implementation of the model, the area has very low vulnerability (0-15 . 0), low vulnerability (0.3-0.3), medium vulnerability (3.5-3.0) 0), high vulnerability (0.5-0.7) and very high vulnerability (1-7 . 0). The results showed that the highest vulnerability in 2001 with more than 50 percent of the province's average in the middle class and in 2016, the highest vulnerability in the two medium and high classes is approximately equal to the proportion of 44 percent. The overall accuracy of the model for the IDI combination model was 78.6% and the Kappa coefficient was 0.7.