واكاوي تاريخي بازتاب اصول پانزده‌گانۀ نظريۀ ساختار زندۀ كريستوفر الكساندر بر سازمان فضايي «ابواب البر» ايلخاني (مطالعۀ موردي: غازانيه و ربع رشيدي تبريز)

بيان مساله: از تحولات كالبدي دوره ايلخاني در شهرسازي پديده ابواب البر است.كه در تنوع ،سازمان و عظمت همتايي نداشت. ابواب البر، شامل دو قسمت كلي«هسته مركزي»و «شهرستان»بودند كه با يك ساختار هندسي منظم و طرحي از پيش انديشيده شده، شكل گرفتند.از آنجايي كه شهرسازي ايلخاني در امتداد سنت شهرسازي در ايران است، نوآوري شهري در آن دوره نيز در همان امتداد قابل بررسي است. پيشرفت معماري ،نه در گسستن از گذشته بلكه در كاوش و جستجو و اعتنا به سنت هاي مطمئن ، اصول و فن شناسي نهفته در آن است . هدف :كريستوفر الكساندر در كتاب سرشت نظم 15 ويژگي يك ساختار زنده كه بر مبناي اصول كليـت استوار است را شرح مي دهد. معتقد است پانزده ويژگي در ايجاد ساختارهاي منظم و زنده موثر مي باشد. در اين پژوهش كوشش بر آن است با كاوش به اصول طراحي شهري نهفته در سازمان فضايي «غازانيه»و«ربع رشيدي»به عنوان نمونه هاي متعالي ابواب البر دست يابد. سوال : اصول طراحي شهري الكساندر تا چه ميزان بر ساختار شهر از پيش طراحي شده ابواب البر متعالي ايلخاني(ربع رشيدي و غازانيه) تعميم پذير است؟روش تحقيق: در راستاي پاسخ به سوال و نيل به هدف راهبرد انتخابي پژوهش تاريخي –تفسيري مي باشد و فرآيند پژوهش در دو گام مي باشد:يكم به مطالعه سازمان فضايي ابواب البري در بستر اسناد تاريخي مي پردازد و دوم تعميم پذيري اصول نظريه «ساختار زنده»بر«سازمان فضايي ابواب البر» را ارزيابي مي كند. نتيجه گيري: نتايج اين پژوهش نشان ميدهد سازمان فضايي «شنب غازان» و «ربع رشيدي» ،منطبق براصول پانزدگانه «مقياس هاي مختلف»،«مراكز نيرومند»، «مرزها»، «تكرار متناوب»، «فضاي معين»،«شكل خوب»، «تقارن موضعي»، «انسجام و ابهام عميق»،«تضاد»، «درجه بندي»، «ناهمگوني»، «پژواك »، «فضاي خالي»، «سادگي و آرامش دروني»، «جدايي ناپذيري» اصول پانزده گانه نظريه ساختار زنده مي باشد و اين مي تواند به عنوان يك رهيافت براي طراحي و سازماندهي شهرهاي فاقد نظم امروزي باشد.