گياهان دارويي داراي كاربردهاي درماني در جوامع بومي مستقر در دامنه سبلان (مطالعه موردي: شهرستان مشكين‌ شهر، استان اردبيل)

Medicinal plants with therapeutic uses in indigenous communities located in the foothills of Sabalan (Case study: Meshginshahr city, Ardabil province)

در دهه‌هاي اخير جوامع علمي دنيا، توجه ويژه‌اي به دانش بومي و محلي گياهان دارويي داشته است تا جايي كه علم اتنوبوتاني توسعه يافته است. تحقيق حاضر با هدف شناسايي گياهان دارويي مراتع شهرستان مشكين‌شهر و فرهنگ استفاده سنتي از آن‌ها جهت معالجه بيماري‌ها به مرحله اجرا درآمد. براي اين منظور پس از شناسايي گياهان منطقه به طور همزمان نام محلي، خواص دارويي، نحوه استفاده و ساير اطلاعات مربوط به گونه‌ها گردآوري شد. در اين مطالعه اطلاعات مربوط به 25 خانواده و 55 گونه دارويي از منطقه مشكين‌شهر جمع‌آوري و شناسايي شد. خانواده‌هاي Lamiaceae، Asteraceae و Fabaceae بيشترين تعداد گونه‌هاي گياهي را دارا بودند. بيشترين مصرف دارويي گياهان اين منطقه در درمان بيماري‌هاي دستگاه گوارشي، بيماري‌هاي عفوني و ضد التهاب و درد مي‌باشد. بيشترين گونه‌هاي گياهي در درمان بيماري‌هاي دستگاه گوارش استفاده مي‌شدند (50 درصد) كه 64 درصد افراد آگاه به اين موضوع اشاره كردند. كم كاربردترين گونه‌هاي دارويي هم مربوط به بيماري‌هاي قارچي و انگلي (8 درصد) بودند. وجود گونه‌هاي دارويي متنوع در شهرستان مشكين‌شهر و اقبال روزافزون مردم به استفاده از گياهان دارويي اين نويد را مي‌دهد كه مي‌توان با توسعه طرح‌هاي اشتغال‌زايي بر مبناي كشت و كار گياهان دارويي سازگار با شرايط اكولوژيكي منطقه، گام مهمي در راستاي اقتصاد مقاومتي برداشت.

In recent decades, the scientific community of the world has paid particular attention to the local and indigenous knowledge of medicinal plants and ethnobotany science. The purpose of this study was to introduce the culture of traditional use of medicinal herbs in Meshginshahr city for treatment of diseases. For this purpose, local names, medicinal properties, method of use and other information of medicinal species were collected at the same time. In this study information of 25 families and 55 medicinal species was recorded from the region. The Lamiaceae, Asteraceae and Fabaceae families had the highest number of plant species, respectively. The most used medicinal plants in this region were applied for treatment of different ailments including, gastrointestinal, infectious and anti-inflammatory and pain. Most herbal species were used to treat gastrointestinal diseases, which 64% of informant people reported this. Maximum number of plant species was used for treatment of gastrointestinal diseases (50%), which 64% of informants noted this subject. In the otrher hand, the least used plants species were related to fungal and parasitic diseases (8%). The most used medicinal organs were leaf, flowering shoot and flower, respectively, which most of them were used as either boiled or bloated. Various medicinal species in Meshkinshahr and the growing interest among people to use medicinal herbs, gives the promise to take an important step in order to resistive economy by developing employment projects based on the cultivation and processing of medicinal plants.