خوانش توصيفي – تحليلي تأثير ولايت تـكوينى اهل‏ بيت (ع) بر تهذيب نفوس

ولايت تكويني يكي از مراتب و شئون نبوت و امامت است كه ابعادي گسترده دارد. دخل و تصرف تكويني در نفس انسان‌ها براي مهذب شدن و تغيير باطن از جمله ابعاد اين نوع ولايت به‌شمار مي‌آيد. بر اين اساس، اولياء الهي با علم و قدرتي كه از جانب خداوند متعال به ايشان إعطا شده، با علم به ضمير انسان‌هاي مستعد قادر به تغيير نفوس آن‌ها مي‌باشند. نقش تكويني‌ اولياء الهي در تحول باطن و تهذّيب  نفوس، هم نقش فاعلي عام و هم نقش فاعلي خاص است. در نقش فاعلي عام، اولياء الهي سبب و واسطۀ رسيدن فيض الهي به همۀ مخلوقات از جمله انسان‌ها هستند كه اين مختص به چهارده معصوم مي‌باشد. نقش فاعلي خاص كه نمود آن در تصرفات تكويني اولياء الهي ديده مي‌شود، به دو قسم حداكثري و حداقلي تقسيم مي‌گردد. نقش حداكثري هدايت به امر و ايصال به مطلوب (ايصال الي المطلوب) تعبير مي‌شود. معناي حداقلي خاص، جايي است كه شخص هنوز به اين قابليت دست نيافته است؛ در اينجا گاه، وليّ خدا با تصرف در كائنات، مسير تهذيب نفس را براي وي هموار مي سازد تا او با گوهر ذاتي خود يعني اختيار، راه بپيمايد و قابليت هدايت خاص را پيدا كند. جستار پيش‌رو با نگاهي توصيفي تحليلي، جوانب مختلف مفهوم ولايت تكويني را تشريح نموده و چرايي تأثير ولايت تكويني امام بر تهذيب نفوس را تبيين مي‌كند.