تبيين راه‌كارهاي طراحي اسكان موقت بر مبناي مسكن عشايري ايران

زمينه و هدف: اسكان موقت، مهم‌ترين اقدام پس از بروز حوادث طبيعي است؛ با اين حال بررسي‌ها نشان مي‌دهد، در حوادث گذشته در كشور، ميزان رضايت افراد از اسكان موقت در سطح پاييني قرار داشته است. براي پي بردن به دلايل اين نارضايتي، بايد قضاوت در اين رابطه را بر مبناي شاخص‌هاي مسكن موقت انجام داد. بنابراين هدف اين پژوهش در ابتدا، پرسش از شاخص‌هاي اسكان موقت استاندارد مي باشد. با توجه به وجود زندگي عشايري در نقاط مختلف ايران و آگاهي به اين موضوع كه مسكن عشاير، گونه‌اي از مسكن موقت بر اساس شيوه معيشت ايشان است، اين امكان وجود دارد كه بتوان از اين نوع از مسكن كه با ويژگي‌هاي فرهنگياجتماعي و محيطي منطقۀ خود، سازگار است، در فرآيند اسكان موقت استفاده نمود. از اين‌رو بايد مسكن عشايري از منظر شاخص‌هاي اسكان موقت مورد ارزيابي قرار گيرد. روش: در اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي -تحليلي و مبتني بر مطالعات كتابخانه اي، شاخص‌هاي اسكان موقت مطلوب استخراج و مراتب آن‌ها مشخص گرديد. سپس، مساكن عشايري ايران مورد مطالعه قرارگرفته و 17 نوع مسكن در قالب هفت گونه كلي شناسائي شد. اين گونه‌ها، از منظر شاخص‌هاي اسكان موقت مورد ارزيابي قرار گرفت. در نهايت، با استفاده از روش تحليل سلسه‌ مراتبي AHP و به كمك نرم‌افزار Expert Choice ميزان بهره‌مندي هر يك از گونه‌هاي مسكن عشايري از شاخص‌هاي مسكن موقت مشخص گرديد. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه از بين هفت گونه مسكن عشايري، دو گونه كپر توپي و لوگ‌كمبي با وزن نهايي 155/0 به لحاظ بهره‌مندي از شاخص‌هاي اسكان موقت در بالاترين سطح قرار دارند. گونه اوي با وزن 140/0، مضيف با وزن 138/0 و سه گونه آلاچيق، سياه ‌چادر بختياري و سياه‌ چادر قشقايي در اولويت‌هاي بعدي قرار مي‌گيرند. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج پژوهش، به منظور طراحي مسكن موقت مطلوب، مي‌بايست طراحي اجزاء به گونه انجام شود كه ضمن حمل ‌و نقل سريع و آسان بتوان آن را در كمترين زمان ممكن اجرا نمود. همچنين مي‌توان با استفاده از تكنيك ها و مصالح بومي و بهره‌گيري از نيروي كار محلي و مشاركت مردمي، هزينه‌هاي ساخت و اجراي مسكن را كاهش داد. از جمله راه كارهاي ديگر در طراحي مسكن موقت مي‌توان به مطالعه وضعيت مردم نواحي مختلف كشور و ارائه دستورالعملي منعطف، شامل نيازهاي عملكردي و فرهنگي و اجتماعي اشاره نمود تا بتوان از طريق آن حداكثر نيازهاي افراد را برطرف نمود.