تأثير طلاق بر تنصيف مهر در فرض ابراء و هبه آن در فقه اسلامي و حقوق ايران

تنصيف مهر در صورت طلاق قبل از مباشرت (مواقعه) از احكام مهم فقهي است كه در ماده 1092 قانون مدني ايران نيز انعكاس يافته است. حال يكي از مسائل مطرح اين است كه اگر زوجه قبل از طلاق، ذمه همسر خويش را نسبت به مهريه ابراء نموده يا مهريه را به زوج بخشيده باشد، آيا تكليف به بازگرداندن بدل نيمي از مهريه را خواهد داشت يا خير؟ اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي، ديدگاه فقه اماميه، فقه مذاهب اهل ‌سنت و حقوق ايران را در زمينه مسئله يادشده بررسي نموده است. نتايج پژوهش حكايت از اين دارد كه در فقه اماميه با توجه به روايات و ساير ادله، هبه و ابراء صورت ‌گرفته توسط زوجه موجب گرديده است تا استيفاء مهر توسط وي صادق باشد و در نتيجه در فرض طلاق قبل از مواقعه، تكليف به بازگرداندن بدل نيمي از مهر به زوج بر عهده او باشد. مذهب حنبلي با اين نظر موافق است، ولي مذهب مالكي، چنين تكليفي را نمي ‌پذيرد. هر يك از مذاهب حنفي و شافعي نيز با تفصيل ميان فروض مختلف در برخي موارد تكليف يادشده را پذيرفته و در برخي موارد آن را نمي ‌پذيرند. از ديدگاه حقوق موضوعه ايران نيز به‌رغم اختلاف‌نظر، تنصيف مهر در مسئله مزبور، پذيرفتني است؛ البته با توجه به قانون اساسي ايران و نيز برخي قوانين ازجمله قانون حمايت خانواده، اقليتهاي مذهبي در اين خصوص تابع مذهب خويش هستند.