«انسان» خاستگاه معرفتي مداراي عرفاني با تأكيد بر انديشه‌هاي امام خميني (س)

“Man”, Epistemological Origin of Mystical Toleration with an Emphasis on Imam Khomeini’s Views

امروزه مدارا علاوه بر يك الگوي اخلاقي، از مسائل مهم اجتماعي و سياسي است. بسياري از فيلسوفان در كنار تاكيد بر مناسبات فردي به‌ضرورت مداراي اجتماعي تأكيددارند. توصيه به اين نوع از مدارا مولود كثرت‌گرايي مبتني بر ديدگاه هايي چند در معرفت‌شناختي است. تمايز معرفت‌شناسي كانت ميان نومن و فنومن از آن جمله است ،نظريه اي كه توسط جان هيك  تعميم ودر كنار مفاهيم و مباني ديگر در حالي كه آن را منتسب به عارفان مسلمان مي دانست، به عرصه معرفت ديني و مسئله نجات  كشاند تا درنهايت دليلي براي توصيه به مداراي اجتماعيسياسي باشد.پژوهش پيش رو مي كوشد پس از نقل و نقد نظريه  و انتساب هيك ، مبنايي جايگزين  براي كثرت‌گرايي معرفي كند. بر اساس اين مدل پيشنهادي برگرفته از عرفان با تأكيد بر نظرات امام خميني «انسان» به‌عنوان برترين مظهر ، خاستگاه«مدارا» است و مدارا نه محصول كثرت‌گرايي بلكه مولود انسان‌شناسي متعالي است. برآيند اين مدل تمايز ميان عقايد و باورها از يك‌سو و صاحبان آن از سوي ديگر است و مي‌توان در همان حال كه شخص را نسبت به باورها و رويه­ ها منتقد باقي گذارد، در برابر دارندگان يا عاملان آن روادار نگاه داشت و به نتايج غيرمنطقي كثرت‌گرايان و يا تعصب خام انحصارگرايان نيز تن نداد.

Today, toleration is an important social and political behavior in addition to being an ethical pattern. Many philosophers have placed emphasis on the need for practicing social toleration along with observing such behavior in personal relations. Recommendations on observing this type of toleration come from pluralism based on certain viewpoints in epistemology. An instance is Kant’s distinction between phenomena and noumena, a theory that was generalized by John Hick and introduced into religious epistemology and also into the issue of salvation as a concept attributed to the Muslim mystics in order to ultimately serve as a reason for recommendations on social-political toleration. This work intends to narrate and take a critical approach toward the theory and generalization by Hick in a bid to introduce a substitute theory for pluralism. Based on the proposed model taken from mysticism and enriched by Imam Khomeini’s views, “man” is the origin of toleration as the best manifestation; hence, toleration is not a product of pluralism but an outcome of transcendental anthropology. This model results in distinction between beliefs on one side and their proponents on the side so that the person can be held at a position to be critical of the beliefs and procedures, to tolerate proponents of such beliefs and associated factors, and to avoid falling to the illogical outcomes of the pluralists or the shallow bias of the monopolists.