تحليل انتخابات دورۀ پنجم مجلس شوراي ملي در اصفهان (با تكيه بر اسناد منتشرنشدۀ مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي)

Parliamentary Election of 1923 in Isfahan Constituency

هدف: اين پژوهش با تكيه بر اسناد، انتخابات دورۀ پنجم مجلس شوراي ملي در حوزۀ انتخابيۀ اصفهان را بررسي مي‌كند و با تبيين نقش گروه‌هاي ذي‌نفوذ سياسي در مبارزات انتخاباتي، تحليلي آماري از روند شمارش آرا و نتيجۀ نهايي انتخابات به‌دست مي‌دهد. روش/ رويكرد پژوهش: تحقيق حاضر با رويكرد توصيفي-تحليلي و تلفيقي از دو روش كيفي و كمي مبتني‌بر منابع اسنادي، مطبوعاتي و كتاب‌خانه‌اي انجام شده‌است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: انتخابات دورۀ پنجم مجلس شوراي ملي در حوزۀ انتخابيۀ اصفهان بسيار رقابتي و تنگاتنگ بود. حضور رضاخان سردارسپه به‌عنوان داوطلب نمايندگي در چندين حوزۀ انتخابيه ازجمله در اصفهان -كه بيشتر با هدف نمايش قدرت انجام مي‌شد تا رسيدن به كرسي نمايندگي مجلس- به تنش سياسي بين هواداران رضاخان و عوامل لشكر جنوب از يك‌سو و حلقۀ علماي اصفهان در سوي ديگر منجرشد. يافته‌هاي اين تحقيق هم‌چنين مؤيد نوعي تضاد تعيين‌كننده بين رأي توده‌هاي روستايي با جمعيت شهري است. رأي شهر اصفهان به كانديداهاي موردحمايت آقانورالله نجفي تمايل داشت و رأي روستاها -كه در دست ملاكان بود- عمدتاً به سبد نامزدهاي ديگري ريخته شد. درپايان، اگرچه نتيجۀ تجميعي رأي شهر و توابع به شكست ائتلاف علما انجاميد، ولي تحليل نتايج اين انتخابات نشان مي‌دهد كه روحانيون در صندوق شهر، نه‌تنها از ساير كانديداها بلكه حتي از خود رضاخان نيز بيشتر رأي كسب كرده‌اند.

Purpose: This paper discloses the role of the influential political groups in the election campaign. It also provides a statistical analysis of the votes. Methodology and Research Design: Archival records and library materials were consulted for gathering data. Findings and Conclusion: The competition was very close in Isfahan. The candidacy of Reza Khan, then Reza Shah Pahlavi (1925-1941) in several electorates including Isfahan was more to manifest his power than to win a seat. That led to political tension between his local supporters and the agents of the so-called South Division military forces on one hand, and the circles of Isfahan religious leaders - the Ulamaa- on the other hand. Vote counts revealed that urban areas voted in favor of the Ulama, headed by hugely influential Aqa Nourollah Najafi. Rural voters were cast for candidates favored by landlords. Although the coalition of the Ulama was defeated, our analysis of numbers shows that they received the support of urban voters.