بحرين در مذاكرات رضاشاه و بريتانيا (براساس اسناد وزارت خارجۀ انگلستان)

The Question of Bahrain in Reza Shah’s Negotiations with Britain

هدف: مسئلۀ بحرين و جدايي آن از ايران ازجمله مهم‌ترين مسائل معوقۀ بين ايران و انگلستان بود كه با روي‌كارآمدن رضاشاه با كمك عناصر انگليسي، اميد انگلستان براي حل‌وفصل اين مسئله نيز بيشتر شد؛ ولي دولت ايران براي حل اين مسائل با تكيه بر ابزارهايي چون حمايت شوروي، جامعۀ ملل، افكار عمومي و سياست بِده‌بِستان وارد گفت‌وگوهاي كلي با انگلستان شد كه بيش‌از پنج سال به درازا كشيد. اين گفت‌وگوها به‌دليل نرمش‌نداشتن دولت انگلستان دربرابر طرح‌هاي مختلف عبدالحسين تيمورتاش (نمايندۀ رضاشاه) براي حل اين مسئله شكست خورد و درنهايت با گره‌خوردن اين موضوع با مسئلۀ مذاكرات تجديدنظر در قرارداد دارسي -كه آن نيز براي ايران دستاوردي نداشت- موجب حذف تيمورتاش و حل‌نشدن مسئلۀ بحرين در اين دوره شد. پرسش اصلي نوشتار حاضر بر اين اساس استوار است كه دولت ايران در دورۀ پهلوي اول مسئلۀ بحرين را چگونه صورت‌بندي كرده بود؟ آيا بحرين خود «مسئله» بود يا صرفاً به‌عنوان «ابزاري» براي كسب امتياز از انگلستان به آن نگريسته مي‌شد؟ روش/ رويكرد پژوهش: نوشتار حاضر به‌روش تاريخي كه مبتني‌بر توصيف و تحليل داده‌هاي تاريخي است با اتكا بر اسناد وزارت خارجۀ انگلستان درصدد تبيين اين مسئله است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه با مقاومت شديد انگلستان در شناسايي حاكميت ايران بر بحرين و هم‌چنين اقدامات انگلستان براي كسب امتياز نفت (بازنگري در قرارداد دارسي)، درنهايت سياست ايران به كسب امتياز دربرابر واگذاري بحرين متمايل شد.

Purpose: This paper questions how the Iranian government formulated the issue of Bahrain. Was Bahrain itself an "issue" or was it merely seen as a "tool" to gain concessions from Britain? Method and Research Design: Data for this paper is obtained from archival documents held at the British Foreign Office. Findings and Conclusion: The issue of Bahrain and its separation from Iran was an important issue between Iran and Britain. The British hoped for a solution increased with Reza Shah reconciliatory approach to the problem. However, the negotiation lasted more than five years. Expecting the support of the Soviet unio‎n and the League of Nations in vain, the talks failed to resolve the issue. The British remained indifferent to various plans offered by Abdolhossein Teymourtash, Reza Shah's representative. Findings show that with the strong resistance of the United Kingdom in recognizing Iran's sovereignty over Bahrain and the British actions to gain oil concessions (revision of the Darcy contract), finally, Iran's policy tended to gain concessions against the transfer of Bahrain.