ماهيت و گونه‌شناسي اصل تفكيك در جنگ و جهاد براساس متون اسلامي و قوانين بين‌الملل

هدف پژوهش حاضر، بررسي تطبيقي گونه‌شناسي اصل تفكيك در آيات و روايات اسلامي و عهدنامه‌هاي بين‌المللي است. با استفاده از روش تحليل محتوا نشان داده شد كه اصل تفكيك به معناي جدا نمودن مصاديق نظامي از غيرنظامي، از مهم‌ترين اصول آموزه‌هاي اسلامي و حقوق بين‌الملل بوده و مفاد اين اصل قرن‌ها قبل، در آيات قرآن و روايات مورد توجه جدي بوده‌است؛ درحالي‌كه سازمان‌هاي بين‌المللي بشردوستانه در دوره معاصر، به‌صورت قراردادهاي بين‌المللي آن را به جامعه جهاني عرضه داشته‌اند. گونه‌هاي اصل تفكيك، شامل تفكيك بين افراد، امكنه، ازمنه، اسلحه و روش‌هاي به‌كارگيري در جنگ است و آيات جهاد در قرآن كريم، بزرگ‌ترين مستند مكتب اسلام بر تفكيك افراد نظامي از غيرنظامي، مكان‌ها و زمان‌هاي جنگ و نيز روش‌ها و سلاح‌هاي جنگي است. آيات متضمن منع فساد و هلاكت حرث و نسل، قاعده ‌وزر، عدالت‌ورزي و نفي اثم، بر ممنوعيت سلاح‌هاي كشتار جمعي و به تعبيري بر اصل تفكيك سلاح‌هاي مجاز و غيرمجاز دلالت دارد. گرچه زمان‌هاي ممنوعيت جنگ و مخاصمه، در جامعه بين‌المللي كم‌رنگ بوده، ولي در قرآن كريم و براساس اصل تفكيك، به‌روشني به آن پرداخته شده‌است.