ارزيابي كيفيت آلودگي چشمه‌ كارستي مبتني بر سيماي بهره‌برداري و عوارض طبيعي: مطالعه موردي در محدوده مطالعاتي عجب‌شير

چشمه‌ها به‌عنوان يكي از منابع آب زيرزميني و تأمين‌كننده حجم بالايي از آبدهي پايه رودخانه‌ها كم تر مورد آناليز و بررسي قرارگرفته‌اند. سرچشمه اين منابع با توجه به عبور از ارتفاعات و صاف سازي طبيعي، داراي كيفيت مناسبي بوده و تنها برخي سازندها و يا فعاليت‌هاي انساني سبب تغيير در كيفيت اين منابع مي‌شود. اين پژوهش به ارزيابي كيفي چشمه‌هاي محدوده مطالعاتي عجب‌شير در شرق درياچه اروميه در سال 1397 پرداخت. با توجه به نوع سازندهاي زمين‌شناسي، آبدهي و موقعيت چشمه‌هاي منطقه، ١٣ چشمه جهت آناليز كيفي و ارزيابي تغييرات كيفي مورد تحليل قرار گرفت. بررسي‌هاي انجام‌گرفته نشان داد كه ١۰۰% چشمه‌ها از نظر كيفيت شرب بسيار مناسب بوده و شاخص كيفي GQI نيز مابين 95/32-33/23 بوده و در وضعيت خوب تا عالي براي اين منابع بود. از نظر بهره‌برداري در بخش كشاورزي تنها موضوع بالا بودن ميزان هدايت الكتريكي (µs/Cm٦٤٩۰ ١۵٧) در برخي چشمه‌ها وجود داشته و قليايت كليه چشمه‌ها بر اساس طبقه بندي ويلكوكس  در كلاس S1 بود. وضعيت كيفي از ديدگاه صنعت نيز حاكي از دامنه كم تغييرات بوده و ٧٧% چشمه‌هاي منطقه خاصيت خورندگي داشتند. ارزيابي منشأ آب در اين محدوده نيز حاكي از بالا بودن نسبت سديم به كلر و تفاوت در منشأ كلسيم و سديم بود، طوري‌كه بخش‌هاي ابتدايي محدوده مطالعاتي و شرق محدوده داراي منشأ منيزيمي و مابقي داراي منشأ كلسيم بودند. در نهايت بررسي سازندهاي زمين‌شناسي حاكي از تأثير كم آن‌ها بر كيفيت بوده و غلظت بالاي نيترات در بخش منتهي به دشت و آبخوان به‌علت فعاليت‌هاي انساني و نشت فاضلاب مشهود و به ميزان  mg/l ٢٧ مي رسيد.