مطالعۀ آناتومي و بافت‌شناسي دستگاه توليد مثلي نر آگاماي استپي، Trapelus agilis (سوسماران: آگاميده)

Anatomy and Histology of the Male Reproductive System Steppe Agama, Trapelus agilis (Sauria: Agamidae)

اين مطالعه، ساختار آناتومي و بافت‌شناسي دستگاه توليد مثل نر در گونۀ Trapelus agilis از خانوادۀ Agamidae را مقايسه و بررسي مي‌كند. نمونه‌هاي نر آگاماي استپي، Trapleus agilis، در دو فصل بهار و تابستان از شهرستان شادگان (جنوب باختري استان خوزستان) جمع‌آوري شد. نمونه‌ها بعد از بيهوشي كامل با كلروفرم و مرگ، در آزمايشگاه تشريح شد؛ پس از آن روي دستگاه توليد مثل آنها، مطالعۀ آناتوميكي صورت گرفت و از بدن جانور خارج شد؛ سپس مراحل پاساژ بافتي (آب‌گيري، شفاف‌‌سازي، آغشته‌سازي و قالب‌گيري) روي آنها انجام شد. در ادامه، طي مرحلۀ برش‌گيري، با استفاده از ميكروتوم دوار، برش‌هاي سريالي از دستگاه توليد مثلي نر تهيه شد. اسلايدهاي آماده‌‌شده با روش هماتوكسلين - ائوزين رنگ‌آميزي شد؛ سپس به‌‌وسيلۀ ميكروسكوپ نوري مطالعۀ بافت‌شناسي صورت گرفت. نتايج بافتي به‌‌دست‌‌آمده نشان داد بيضه‌ها در فاز توليد مثل (فصل بهار) حجيم‌تر مي‌‌شوند و لومن آنها پر از اسپرم مي‌شود. همچنين در ماه خرداد تعداد بسيار زيادي اسپرماتوزوئيد در لومن لوله‌هاي اسپرم‌ساز ديده مي‌شود. از فصل‌ بهار تا اواخر فصل تابستان قطر لوله‌هاي اسپرم‌ساز و ضخامت لايۀ ژرمينال (زاينده) كاهش مي‌يابد. در اواخر فصل تابستان (شهريور) كه فعاليت جنسي كاهش مي‌يابد، بيضه‌ها كوچك و چروكيده و لومن سلول‌هاي اسپرم‌ساز به‌‌طور تقريبي خالي از اسپرم مي‌شود، جانور با تغذيه‌‌كردن، ذخيرۀ چربي بدن خود را افزايش مي‌دهد و خود را براي خواب زمستاني آماده مي‌كند.

This study compares the anatomical and histological structure of the male reproductive system in Trapelus agilis of Agamidae. Male specimens of Trapleus agilis were collected in two seasons of spring and summer from Shadegan county (South Khuzestan Province). Samples after complete anesthesia with chloroform and die were dissected in the laboratory. Then, the male reproductive system was studied anatomically and then removed from the animal's body and tissue passage stages tissue passage steps (dehydration, clarification, infiltration, and embedding) were performed on them. Following the cutting stage with a rotating microtome, serial sections were prepared from the male reproductive system. The prepared slides were stained by the hematoxylin-eosin method and then examined histologically by light microscopy. Histological results showed that the testicles become larger in the reproductive phase (spring) and their lumen is full of sperm. Also in June, a large number of spermatozoa were seen in the lumen of the seminiferous tubules, and from spring to late summer, the diameter of the seminiferous tubules and the thickness of the germinal layer decreased. In late summer (September), when sexual activity is declining, the testicles are small and wrinkled, and the lumen of sperm-producing cells is almost empty of sperm, and the animal increases its body fat storage by feeding and preparing for hibernation. In late summer (September) when sexual activity decreases, the testicles are small and wrinkled and the lumen of sperm cells is almost empty of sperm, and the animal increases its body fat storage by feeding and preparing for hibernation.