كليدواژه :
تحليل الگوي استقرار , باستان شناسي فضايي , باستان شناسي منظر , پهنه فرهنگي
چكيده فارسي :
تحليل الگوي استقرار در باستان شناسي به مفهوم مطالعه رابطه استقرارها با يكديگر و ارزيابي ميزان اثرگذاري متغيرهاي محيطي و فرهنگي بر توزيع، جابجايي و تحولات سكونتگاه ها و تغييرات جمعيتي در گذر زمان است. اگرچه اين پژوهش ها در دنيا با بهره گيري از روشهاي تركيبي و ميان رشتهاي به پيشرفت رسيده، كاستي ها و اشكالات «برخي» از پژوهش هاي منتشر شده در ايران قابل تأمل است. نامناسب بودن روش بررسي ميداني، اتكاء صرف به گاه نگاري نسبي، عدم توجه به علوم پايه، تصاوير ماهوارهاي و هوايي و روشهاي سنجش از دور، وسعت محوطه ها، فرايندهاي تافانوميك، تحليلهاي آماري، نظريه ها و روشهاي تحليل فضايي و عوامل اقتصادي از اين جمله اند. بر اين اساس، در اين مقاله پيشنهاداتي براي مطالعات الگوي استقرار بر پايه روشهاي تركيبي ارائه شده است. از جمله اين روشها، مطالعه متون تاريخي در پژوهشهاي دوران تاريخي و اسلامي، بررسي فشرده و توجه به پديده هاي برونسايتي به ويژه در پژوهش هاي پس از عصر نوسنگي، پرداختن به الگوي استقرار پس از گاه نگاريهاي مطلق، تحليل بقاياي جانوري، گياهي، آزمايش خاك و روشهاي ژئوفيزيكي، تحليل هاي آماري متناسب با داده ها، تحليل الگوها و روابط اقتصاديِ استقرارها، تحليل فضايي استقرارها بر پايه نظريه ها و مدلهاي روزآمد است.
چكيده لاتين :
The purpose of the settlement pattern analysis in archaeology is to study the relationship between settlements and analyze the impact of environmental and cultural variables on the distribution, displacement, and evolution of the settlements and population changes over time. These studies have been developed by using combined and interdisciplinary methods. But there are some criticisms regarding the published research works on the mentioned subject in Iran, including inaccuracy of the field survey methods, focusing only on relative chronology, total ignoring of interdisciplinary sciences, satellite and aerial photos, remote sensing methods, the size of sites, taphonomic processes, statistical analysis methods, theories and methods of spatial analysis, and economic factors. Accordingly, it is suggested here that the data collection and analysis could be done by using the combined method that considers the following items: the study of historical texts, full coverage survey of the region, and attention to off-site archaeology especially in Neolithic studies, regarding absolute chronologies before going through the settlement pattern analysis, analysis of animal and plant remains, soil analysis and geophysical methods, statistical analysis, use of models and analysis of economic relations between settlements, and finally, the spatial analysis of settlements based on up-to-date theories and models.
