چالش هاي دين و موسيقي در ايران معاصر (1350 تا 1396)؛ پژوهشي تاريخي

Challenges of religion and music in contemporary Iran (1971-2018); A historical research

اين مقاله ديدگاه حكومت نسبت به موسيقي ايران معاصر و نيز نسبت بين دين و هنر را طي سال هاي 1350 الي 1396 را موردبحث قرار مي دهد. بدين منظور، رابطه دو نهاد دين و هنر از منظر جامعه شناسي دين و جامعه شناسي هنر مورد بررسي قرار گرفت. در اين مقاله از دو رويكرد كيفي استفاده شد: 1. روش تاريخي كه ابزار آن اسناد تاريخي (روزنامه‍ ها) و تاريخ شفاهي (مصاحبه با نخبگان) است؛ و 2. روش تحليل آمارهاي موجود كه ابزار آن در اينجا آمارهاي موجود و منتشر شده توسط دفتر موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. تحقيق از نظر نوع داده، جزء تحقيقات تاريخي است. داده‍ هاي لازم شامل سه دسته داده‍هاي چاپ شده در مطبوعات كشور از 1350 الي 1396، داده‍ هاي مربوط به مصاحبه‍ شوندگان و داده‍ هاي مربوط به آمار منتشر شده توسط دفتر موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي از سال 1360 الي 1396 است. نتايج نشان داد كه اطلاعات مربوط به جرايد، مصاحبه‍ ها و آمار دفتر موسيقي نسبت به وضعيت موسيقي از سال 1350 تا 1396 در يك راستا قرار دارد، به‍ طوري كه در دهه شصت به دليل نگاه ديني حاكم بر كشور، موسيقي كاملا تضعيف شد. تحقيق حاضر با بررسي سه گروه از داده‍ها نشان داد كه چالش بين دو نهاد دين و هنر در ايران معاصر در چه مرحله‍اي است. اين چالش، گاه به موضع گيري هاي شديد نيروهاي فعال و موثر در اين دو نهاد اجتماعي عليه يك ديگر منجر شده است. اما به تدريج نيروهاي هنري به‍دنبال رهايي از سلطه‍ نهادهاي ديني و درصدد كسب استقلال اند.

This paper discusses the government's view on contemporary Iranian music as well as the relationship between religion and art during the years 1971 to 2018. Thus, the relationship between the two institutions of religion and art was examined through sociological perspectives. For that matter, qualitative and analytical approaches were applied, with the first relying on historical method where the tool was historical documents (newspapers) and oral history (interviews with elites) and the second analyzing the statistics published by the Music Division of the Ministry of Culture and Islamic Guidance. In terms of data type, this is a historical research. The required data include three categories published by national press between 1971 and 2018, data related to interviewees and those published by the Music Division of the Ministry of Culture and Islamic Guidance from 1982 to 2018. The results showed that the media information, interviews and the Music Bureau data are in one direction with regard to the state of music between 1971 and 2018 in a way that music was completely weakened in the 1980s due to the dominance of religious view on the country. The present study, by examining three data groups, showed the stage of challenges the two institutions of religion and art have faced in contemporary Iran. These challenges have, sometimes, led to severe stances of active and effective forces in these two social institutions against each other. However, artistic forces are gradually in the process to free themselves from the domination of religious institutions and gain independence.