پديد آورندگان :
باقري، سمانه دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه احيا مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران , حيدري علمدارلو، اسماعيل دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه احيا مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران , خسروي، حسن دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه احيا مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران , ابوالحسني، اعظم دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه احيا مناطق خشك و كوهستاني، كرج، ايران
كليدواژه :
EVI , SPEI , همبستگي پيرسون , شيب رگرسيون خطي , MOD13Q1
چكيده فارسي :
پديده خشكسالي به‌عنوان يك بحران اكوسيستمي مي‌تواند بر تراكم و سلامت پوشش‌گياهي اثرگذار باشد. كشور ايران با اقليمي خشك و نيمه‌خشك در معرض اين پديده قرار دارد. بنابراين ارزيابي اثر خشكسالي بر پوشش‌گياهي امري ضروري ميباشد. هدف از پژوهش حاضر ارزيابي اثر خشكسالي هواشناسي بر پويايي پوشش‌گياهي در ايران است. در اين راستا ابتدا با استفاده از نرم‌افزار MATLAB، شاخص SPEI با مقياس‌هاي زماني 3، 6، 9 و 12 ماهه براي 99 ايستگاه هواشناسي در كل ايران با طول آماري 30 ساله محاسبه و در نرم‌افزار ArcGIS با روش IDW پهنه بندي شد. در مرحله بعد بيشترين مقدار شاخص EVI در ماه، براي بازه زماني 2001 تا 2019 از محصول MOD13Q1 سنجنده MODIS به‌دست آمد. سپس با استفاده از نرم‌افزار Terrset، همبستگي و شيب تغييرات شاخص EVI بر اساس تغييرات شاخص SPEI محاسبه شد. نتايج نشان داد به‌ترتيب در 18/46، 22/63، 30/77 و 28/14 درصد از كل مساحت ايران، SPEI 3، 6، 9 و 12 ماهه بيشترين ميزان همبستگي با پوشش‌گياهي را دارد. نتايج آناليز رگرسيون خطي حاكي از آن بود كه در دشت لوت و ارتفاعات رشته‌كوه البرز و زاگرس، حساسيت پوشش‌گياهي به خشكسالي هواشناسي بسيار كم‌تر است و شيب خط اثر منفي بوده است. در حالي‌كه نواحي مركزي، جنوب غرب، جنوب شرق و سواحل خليج فارس داراي شيب خط اثر مثبت بوده و پوشش‌گياهي نسبت به خشكسالي هواشناسي، حساسيت بسيار زيادي از خود نشان داده است. با توجه به نتايج به‌دست آمده مي‌توان گفت كه شرايط اقليمي، توپوگرافي، نوع پوشش‌گياهي، موقعيت جغرافيايي و مديريت انسان در تعيين ارتباط بين دو شاخص پوشش‌گياهي و خشكسالي تاثيرگذار است. پيشنهاد ميشود در پژوهش‌هاي آينده با موضوع ارزيابي اثر نوسان اقليم بر پوشش گياهي عواملي مثل توپوگرافي، كاربري اراضي و ... نيز در مدل‌سازي در نظر گرفته شود.
چكيده لاتين :
Drought as a complex ecosystem crisis can affect vegetation density and health. Iran with an
arid and semi-arid climate is exposed to this phenomenon. Therefore, it is necessary to evaluate
the effect of drought on vegetation. The purpose of this study is to evaluate the effect of
meteorological drought on vegetation dynamics in Iran. In this regard, using MATLAB
software, SPEI index with time scales of 3, 6, 9, and 12 months years was calculated and zoned
for 99 meteorological stations with a statistical length of 30 years in Arc GIS software. In the
next step, the highest value of EVI index per month was obtained from MOD13Q1 MODIS
sensor product for the period 2001-2019. Then, using Terrset software, the correlation and slope
of EVI index changes were calculated based on SPEI index changes. The results showed that
in 18.46, 22.63, 30.77, and 28.14% of the total area of Iran, the SPEI of 3, 6, 9, and 12 months
have the highest correlation with vegetation, respectively. The results of linear regression
analysis showed that in Lut plain and the heights of Alborz and Zagros mountain ranges, the
sensitivity of vegetation to meteorological drought is much lower and the slope of the line has
been negative. While the central, southwestern, southeastern, and coastal areas of the Persian
Gulf have a positive line slope and vegetation has shown great sensitivity to meteorological
drought. According to the obtained results, it can be concluded that climatic conditions,
topography, type of vegetation, geographical location, and human management are effective in
determining the relationship between the two indicators of vegetation and drought. As a result,
it is suggested that in future studies on the effect of climate change on vegetation, factors such
as topography, land use, etc. should be considered in the modeling.
