نقش جمله‌هاي عربي در ايجاد گفتمان درّۀ نادره (بر پايۀ رويكرد فركلاف)

يكي از مطرح‌ترين رويكرد‌ها در تحليل انتقادي گفتمان، رويكرد فركلاف، زبان‌شناس انگليسي است. از نظر وي تحليل گفتمان در سه سطحِ توصيف، تفسير و تبيين بررسي مي‌شود. در پژوهش حاضر به دنبال آن هستيم كه نشان دهيم بسياري از جمله‌هاي عربي به كار رفته در درّۀ نادره تأليف ميرزامهدي‌خان استرآبادي را مي‌توان همچون واژه برشمرد و براي آن نقش گفتماني در نظر گرفت. براي اين منظور، جمله‌هاي عربي سه بخش از كتاب را با گزينش تصادفي، در سطح توصيف بررسي كرديم. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه حدود 70%  از 320 جملۀ عربي به‌كار رفته در بخش‌هاي بررسي‌شده، داراي ويژگي‌هاي تقسيم‌بندي گفتماني فركلاف است. بر پايۀ تحليلي كه در متن مقاله صورت گرفت، مشخّص شد كه درّۀ نادره، متني داراي ساختارهاي گفتمان‌مدار است؛ به‌گونه‌اي كه مي‌توان در لايه‌هاي زيرين آن، مناسبات پيچيدۀ قدرت در دورۀ افشاريّه را نشان داد. در اين ميان، جمله‌ها و عبارت‌هاي عربي نقش‌هاي مهمّي، ازجمله: پاك‌نشان دادن دامن نادر از غصب حكومت صفويه، تأكيد بر شدّت رخدادهاي دوران، دورنگاه‌داشتن خود از كشمكش‌هاي دربار، به‌دست‌آوردن دل جانشينان نادر، توجيه هواداري پيشين خود از نادر در روزگار جانشينان وي و... را بر عهده دارند.