تأثير خود مراقبتي بر افسردگي و كيفيت زندگي ورزشكاران در دوران بازنشستگي

خود مراقبتي شامل برخورد با نيازهاي اساسي انسان و حفظ فعاليت‌هاي مرتبط با سلامتي و حفظ زندگي است و در زندگي تمامي افراد به‌خصوص ورزشكاران بازنشسته اهميت بالايي دارد. ازاين‌رو پژوهش حاضر كه با هدف تعيين تأثير خود مراقبتي بر افسردگي و كيفيت زندگي ورزشكاران در دوران بازنشستگي در استان آذربايجان شرقي انجام شد، يك بررسي نيمه آزمايشي با پيش‌آزمون پس‌آزمون و گروه كنترل بود. جامعه‌ي آماري كليه‌ي ورزشكاران بازنشسته بودند كه قبل از سال 1399 ورزش حرفه‌اي خود را به اتمام رسانده بودند كه از ميـان آن‌هـا 50 نفـر بـه روش نمونه‌گيري تصادفي ساده (25 نفر براي گروه آزمايش و 25 نفر براي گروه شاهد) انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده؛ پرسشنامه‌ي افسردگي بك و پرسشنامه‌ي كيفيت زندگي سازمان جهاني بهداشت (WHO) و پروتكل خود مراقبتي بودند كه پيش و پس از اجراي روش آموزش خود مراقبتي بر روي شركت‌كنندگان اجرا و داده‌ها از طريق آمار توصيفي (ميانگين و انحراف استاندارد) و آمار استنباطي (تحليل كوواريانس) مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفتند. يافته‌هاي پژوهش نشـان داد كه آموزش خود مراقبتي باعث افزايش كيفيت زندگي و كاهش افسردگي در ورزشكاران بازنشسته مي‌شود (05/0 P)؛ بنابراين با تشخيص به‌موقع علائم و نشانه‌هـاي افسردگي و سطح كيفيت زندگي افراد، با افـزايش پيـروي از رفتارهـاي خـود مراقبتي و انجـام آن مـي‌تـوان عـوارض روانـي و جسمي ناشي از افسردگي را كاهش داد و كيفيت زندگي افراد را ارتقا بخشيد.چكيده بلند:مقدمهبا توسعه دانش در زمينه ورزش و تحقيقات انجام شده بسياري از ورزشكاران به اهميت خود مراقبتي در كيفيت زندگي و كاهش افسردگي پي برده‌اند ليكن در رسيدن به اين‌گونه رفتارهاي خود مراقبتي ورزشكاران با مشكلاتي مواجه مي‌شوند و ازآنجاكه تاكنون بعد خود مراقبتي رواني عاطفي جهت كاهش افسردگي و افزايش بهبود كيفيت زندگي ورزشكاران بازنشسته مورد بررسي قرار نگرفته است اين مطالعه با هدف بررسي تأثير رفتارهاي خود مراقبتي رواني عاطفي و با در نظر گرفتن نقش اين عوامل در افزايش كيفيت زندگي و كاهش افسردگي انجام گرفته است. با توجه به شيوع زياد افسردگي در ورزشكاران بازنشسته و مشكلات جسمي، عاطفي و اجتماعي تحميل شده ناشي از تغيير يك بارۀ سبك زندگي ورزشكاران در دوران بازنشستگي و نيز ازآنجاكه ميزان توان خود مراقبتي علي‌الخصوص خود مراقبتي رواني عاطفي مي‌تواند متأثر از فرهنگ و فضايي باشد كه در آن زندگي مي‌كنيم در اين پژوهش به مطالعه‌ي تأثير خود مراقبتي بر افسردگي و بهبود كيفيت زندگي ورزشكاران بازنشسته پرداخته شده است.روش پژوهشپژوهش حاضر، يك بررسي نيمه آزمايشي با پيش‌آزمون پس‌آزمون و گروه كنترل بود. جامعه‌ي آماري كليه‌ي ورزشكاران بازنشسته بودند كه قبل از سال 1399 ورزش حرفه‌اي خود را به اتمام رسانده بودند كه از ميـان آن‌هـا 50 نفـر بـه روش نمونه‌گيري تصادفي ساده (25 نفر براي گروه آزمايش و 25 نفر براي گروه شاهد) انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده؛ پرسشنامه‌ي افسردگي بك و پرسشنامه‌ي كيفيت زندگي سازمان جهاني بهداشت (WHO) و پروتكل خود مراقبتي بودند كه پيش و پس از اجراي روش آموزش خود مراقبتي بر روي شركت‌كنندگان اجرا و داده‌ها از طريق آمار توصيفي (ميانگين و انحراف استاندارد) و آمار استنباطي (تحليل كوواريانس) مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفتند.يافته هاي پژوهشنتايج به‌دست آمده نشان مي‌دهد كه دو گروه آزمايش و كنترل در متغير افسردگي تفاوت دارند و اين تفاوت بين دو گروه در مرحله‌ي پس‌آزمون معنادار است، درنتيجه آموزش خود مراقبتي بر ميزان افسردگي ورزشكاران بازنشسته مؤثر بوده است و باعث كاهش افسردگي در گروه آزمايش شده استبحث و نتيجه‌گيري نتايج به‌دست آمده نشان مي‌دهد كه دو گروه آزمايش و كنترل در متغير افسردگي تفاوت دارند و اين تفاوت بين دو گروه در مرحله‌ي پس‌آزمون معنادار است، درنتيجه آموزش خود مراقبتي بر ميزان افسردگي ورزشكاران بازنشسته مؤثر بوده است و باعث كاهش افسردگي در گروه آزمايش شده است.  بنابراين با تشخيص به‌موقع علائم و نشانه‌هـاي افسردگي و سطح كيفيت زندگي افراد، با افـزايش پيـروي از رفتارهـاي خـود مراقبتي و انجـام آن مـي‌تـوان عـوارض روانـي و جسمي ناشي از افسردگي را كاهش داد و كيفيت زندگي افراد را ارتقا بخشيد.