مدل‌سازي پراكنش مكاني رويشگاه گونه دارويي قره‌قات (Vaccinium arctostaphyllus L.) با روش رگرسيون لجستيك در مراتع شهرستان نمين- اردبيل

ارزيابي روش‌هاي مختلف مدل‌سازي جهت تعيين رويشگاه بالقوه گياهان و برنامه‌ريزي‌هاي متناسب براي اعمال سياست‌هاي حفاظتي و احيايي ضروري است. در اين مطالعه به منظور مدل‌سازي پراكنش رويشگاه گونه نادر قره‌قات، نمونه‌برداري از مناطق حضور و عدم‌حضور آن در 8 رويشگاه با روش تصادفيسيستماتيك در فصل رويش انجام شد. هم‌چنين، اطلاعات طول و عرض جغرافيايي و عوامل فيزيوگرافي گونه مورد نظر در هر رويشگاه با استفاده از دستگاه GPS با تعداد 40 مشاهده ثبت شد و نمونه‌هاي خاك از عمق 300 سانتي‌متري (عمق فعال ريشه‌دواني) جمع‌آوري شدند. سپس برخي از خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك از قبيل pH، قابليت هدايت الكتريكي، بافت خاك، آهك، پتاسيم محلول، منيزيم، سديم محلول، ماده آلي ذره‌اي، فسفر قابل‌جذب، بي‌كربنات محلول و درصد رس، سيلت و شن در آزمايشگاه اندازه‌گيري شدند. در گام بعد براي تعيين ارتباط بين عوامل محيطي و پراكنش گونه قره‌قات از رگرسيون لجستيك استفاده شد. نقشه عوامل محيطي مؤثر بر پراكنش گونه مورد نظر با استفاده از روش آمار مكاني IDW به منظور ارزيابي روش‌هاي درون‌يابي تهيه شد. براي ارزيابي ميزان تطابق نقشه پيش‌بيني با نقشه واقعي از شاخص كاپا استفاده شد. نتايج حاصل از روش رگرسيون لجستيك نشان داد كه مهم‌ترين عوامل موثر بر پراكنش قره‌قات در منطقه، شيب دامنه، جهت جغرافيايي تبديل‌شده، فسفر و سيلت مي‌باشد. به‌طوري‌كه حضور گونه با شيب، فسفر و درصد سيلت رابطه مستقيم دارد و در جهت جغرافيايي غرب و جنوب غرب افزايش مي‌يابد. هم‌چنين نتايج رگرسيون لجستيك به‌صورت هم‌پوشاني مناطق حضور گونه با شيب و جهت نشان داد كه اين گونه در شيب زياد و جهت غرب و جنوب غرب پراكنش دارد. هم‌چنين، ميزان تطابق نقشه پيش‌بيني با نقشه واقعي رويشگاه، در سطح خوب (0.65:Kappa index) ارزيابي شد. به‌طور كلي نتايج نشان داد كه روش رگرسيون لجستيك قادر است براي رويشگاه منحصر به فرد گونه قره‌قات، مدل پيش‌بيني خوبي را فراهم آورد. نتايج اين مطالعه مي‌تواند در جهت شناسايي و ارزيابي رويشگاه‌هاي مستعد اين گونه و امكان حفاظت، تكثير و پرورش آن به‌عنوان يك گياه دارويي نادر و بومي مورد استفاده قرار گيرد.