معيار انتخاب حالفان در قسامه‏ ي قتل عمدي

بيش از 35 ماده در قانون مجازات اسلامي، مربوط به موضوع قسامه است. يكي از مسائل اختلافي در باب قسامه، كساني هستند كه بايد سوگند ياد كنند؛ در وهله‏ نخست، سوگند ويژه‏ اولياي مقتول است و در شرايطي، به شخص مظنون به قتل، ردّ مي‏شود. پرسش آن است كه مراد از سوگند خورندگان چه كساني هستند و ارتباط آنان با مقتول (يا قاتل) چه نوع ارتباطي است؟ اين مسأله عليرغم اهميت آن، در كلمات فقيهان كمتر مطرح شده است در حالي كه به لحاظ كاربردي، اجراي قسامه به آن وابسته است.  پنج احتمال و چهار قول در اينباره وجود دارد: وارثان بالفعل، طبقات ارث (اعم از وارث بالفعل و بالقوه)، مطلق خويشاوندان، قوم و عشيره و مطلق رجال. قول مشهور ميان فقيهان، قوم و عشيره مقتول است. ما در اين نوشتار، قول خويشاوندان و بستگان را تقويت كرده‏ايم كه مصوّب قانون مجازات نيز هست. ادلّه‏ ما بر اين قول: قرآن، ظاهر روايات، كلمات فقيهان و حكمت و فلسفه‏ تشريع قسامه است.