منبع‌شناسي و اعتبارسنجي مناظرات امام رضا در آثار شيخ صدوق

شيخ صدوق(د. 381ق) از محدثان نام‌آشناي شيعه است؛ او برخي از اخبار و روايات مربوط به امام رضا(ع) را در كتاب گران‌سنگ عيون اخبار الرضا(ع) گرد آورده است. بخشي از اين روايات، گزارش‌هاي مربوط به مناظرات امام رضا(ع) است. در اين نوشتار، با بررسي سند اين روايات و با كمك كتاب‌هاي فهرست و رجال تلاش شده منابع مورد استفادۀ او شناسايي شوند. برخي از اين منابع كتاب‌هايي دربارۀ مجالس مناظرۀ امام مانند كتاب مجالس الرضا مع اهل الاديان اثر حسن(يا حسين) بن محمد نوفلي‌هاشمي و كتاب الفرق بين الامة و الآل اثر ريان بن صلت قمي بوده است. برخي ديگر نيز دربارۀ امام رضا(ع) تأليف شده و مشتمل بر مناظرات ايشان نيز بوده است. كتاب وفاة الرضاي اباصلت هروي را بايد از اين دست دانست. كتاب‌هاي احمد بن علي انصاري، حمدان بن سليمان نيشابوري، صفوان بن يحيي بياع سابري، محمد بن يحيي صولي، صالح بن ابي حماد كوفي و علي بن ابراهيم قمي از ديگر منابع شيخ صدوق در نقل مناظرات رضوي است. سند تعدادي از مناظرات روايت‌شده با شيوۀ اعتبارسنجي متأخران ضعيف شمرده مي‌شود، اما از نگاه علماي متقدم معتبر تلقي مي‌شود.