پهنه‌‌بندي خطر وقوع سيل در شهرستان تربت‌‌حيدريه با استفاده از عملگرهاي فازي

آگاهي از وقوع مخاطرات طبيعي براي برنامه ريزي و توسعۀ شهري از اهميت بسيار بالايي برخوردار است . يكي از مهم ترين مخاطرات طبيعي سيل است كه در صورت وقوع، خساراتي را برجا خواهد گذاشت. يكي از راه هاي مقابله با سيل، پهنه بندي پتانسيل سيل خيزي است.پژوهش حاضر با هدف پهنه بندي خطر وقوع سيل در شهرستان تربت حيدريه با تاكيد بر نقاط شهري و روستايي در سال 1399 انجام پذيرفته است. اين نوع پژوهش از نوع كاربردي – توسعه‌اي مي‌باشد كه در آن از منطق فازي، تحليل سلسله مراتبي و سامانه اطلاعات حغرافيايي استفاده شده است . در اين پژوهش هشت معيار شيب، فاصله از رودخانه، ارتفاع، زمين شناسي، كاربري اراضي، بارش، تراكم زهكشي و پوشش گياهي مورد بررسي قرار گرفته اند. لازم به ذكر است جهت پهنه بندي خطر وقوع سيل در شهرستان تربت حيدريه براساس معيارهاي فوق ابتدا لايه هاي نتخاب شده در محيط Arc GIS تبديل رَستر سازي شده و سپس با استفاده از توابع عضويت فازي، فازي و در نهايت نقشه هاي فازي شده لايه ها به دست آمده است. در ادامه نيز با كمك نرم افزار EXCEL فرآيند AHP (مقايسه زوجي معيارها نسبت به يكديگر) انجام و سپس وزن نهايي معيارها با لايه هاي فازي شده تركيب و در نهايت نقشه هاي به دست آمده با عملگرهاي فازي منطبق و نقشه پهنه بندي استخراج گرديده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه متغييرهاي اصلي و مؤثر در ايجاد سيل در منطقه مورد مطالعه متغيرهاي شيب با ضريب وزني 0.306 و بارش با ضريب وزني 0.175 مي باشد. البته متغيير پوشش گياهي با ضريب وزني 0.040 از كمترين تاثير در منطقه مورد مطالعه برخوردار مي باشند. بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه، شهرستان تربت حيدريه با توجه به نقشه كلاسه بندي خطر سيل‌خيزي در منطقه با خطر خيلي زياد است، لذا بايد به عمليات آبخيزداري در سطح شهرستان توجه بيشتري شود. همچنين لازم به ذكر است شهر تربت حيدريه در محدوده خطر خيلي كم قرار گرفته و به لحاظ سكونتگاههاي روستايي نيز اكثر آباديهاي اين شهرستان در پهنه با خطر آسيب پذيري خيلي كم و زياد قرار دارند.