بررسي تطبيقي مباني رفتار فردي از ديدگاه رفتارگرايي و علم النفس فلسفي

هر دانشي داراي مباني و مفاهيم پايه‌اي است كه ريشه در ديدگاه‌هاي هستي‌شناختي و انسان‌شناختي آن دارد. صاحب‌نظران علوم رفتاري با بهره‌گيري از روش‌هاي تجربي به بررسي رفتار انسان پرداخته و درباره مباني رفتار به اظهارنظر پرداخته‌اند. همچنين فلاسفه مسلمان نيز تحت عنوان علم‌النفس در بررسي فرايندهاي رواني انسان مفاهيم مربوط به مباني رفتار را مورد توجه قرار داده‌اند. هدف اين مقاله مقايسه اين دو ديدگاه با يكديگر است. پژوهش حاضر از نظر جهت‌گيري بنيادي با رويكرد تطبيقي است كه براي تحليل داده ها از استراتژي تحليل مضمون بهره مي‌برد. براي بررسي تطبيقي ابتدا مباني رفتار فردي رايج شامل انگيزه، ادراك، توانايي‌هاي فردي و شخصيت با بررسي منابع رفتاري به‌دست‌آمد؛ در مقابل براي استخراج مباني رفتاري فردي از علم‌النفس، آثار فيلسوف معاصر آيت‌الله مصباح يزدي كه با نگاه عقلي و نقلي به اين موضوع پرداخته‌اند مورد تحليل قرار گرفت كه نتايج نشان داد مباني رفتار فردي در رويكرد علم النفس، گرايش، دانش و توانايي شاكله يا شخصيت هستند و در ادامه اين دو ديدگاه باهم تطبيق داده شد تا شباهت‌ها و تفاوت‌ها مشخص‌تر شود مقايسه و تطبيق نشان داد علي‌رغم همگرايي‌ها و تشابه‌هاي كلي بين اين دو ديدگاه، مباني رفتار در اين دو ديدگاه تفاوت اساسي دارد، در پايان چارچوب شكل گيري رفتار از ديدگاه علم النفس فلسفي ارائه شد.