سيد جمال و راه سوم در ورود جامعه اسلامي به عصر جديد

سيد جمال‌الدين اسدآبادي از تاثيرگذارترين مصلحان معاصر جهان اسلام است. وسعت‌نظر او در فهم وضعيت جهان اسلام باعث شد كه او در پاسخ به سؤال اصلي جامعه اسلامي در برخورد با غرب يعني: چگونگي راهيابي به عصر جديد با حفظ هويت اسلامي، سعي نمايد تا پاسخ و راه سومي را در ميان دو راه متفكران هم‌عصر خويش يعني سنت‌‌گرايان و نوگرايان، ارائه نمايد. در اين راستا، پژوهش حاضر، اين موضوع را با روش توصيفي تحليلي مورد بررسي قرار داده و نتايج حاكي از آن است كه ابتكار اصلي سيد جمال در اين راه، تفكيك بين مفهوم «دين» و «سنّت» از سويي و تفكيك بين مفهوم «فرهنگ» و «علوم و تكنولوژي» غربي از سوي ديگر بود. او سعي داشت تا از اين طريق مانع سنت‌گرايان و سلفي‌ها را از سر راه اصلاحات خود بردارد، بدون آنكه محكوم به بدعت و غرب‌زدگي شود و از سويي ديگر با حفظ هويت اسلامي و مرجعيت دين، راه سومي بين اين دو راه براي ورود به عصر جديد براي جوامع اسلامي بگشايد.