بررسي نابرابري در توزيع فضايي شاخص هاي اقتصادي، اجتماعي، كالبدي و خدماتي در مناطق شهر تبريز

Investigating Inequality in Spatial Distribution of Economic, Social, Physical and Service Indicators In the regions of Tabriz

توزيع فضايي عادلانه امكانات و منابع بين مناطق شهري به‌عنوان يكي از مهم‌ترين اركان زندگي مطلوب شهري، از الزامات برپايي جامعه‌اي پويا، منسجم و مترقي مي‌باشد. با توجه به اهميت موضوع برابري در توزيع فضايي امكانات و نقش آن در جوامع انساني در پژوهش حاضر قصد داريم تا مناطق كلانشهر تبريز را از نظر برخورداري از شاخص‌هاي توسعه تحليل نماييم. پژوهش حاضر به لحاظ ماهيت توصيفي- تحليلي و به لحاظ هدف از نوع كاربردي مي‌باشد. داده‌هاي موردنياز از سالنامه آماري، طرح جامع و تفصيلي سال 1395 و ساير داده‌هاي معتبر سازمان‌هاي شهري در قالب 52 شاخص مهم كه شامل داده‌هاي مرتبط با مؤلفه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، كالبدي، رفاهي، آموزشي و محيطي مي‌باشد، گردآوري‌شده است. جهت تحليل داده از ضريب تغييرات، آنتروپي شانون و تكنيك پرومته به ترتيب براي بررسي پراكنش، وزن‌دهي و تعيين سطح برخورداري استفاده شده است. همچنين براي نمايش نتايج برروي نقشه از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتايج تحقيق حاكي از عدم برخورداري متوازن و متعادل مناطق شهر تبريز از شاخص‌هاي توسعه مي‌باشد. به‌طوري‌كه تنها مناطق 5 و 2 در سطح بالاتري از برخورداري از شاخص‌هاي اقتصادي، اجتماعي، رفاهي، كالبدي، زيست‌محيطي و آموزشي قرار داشته و مناطق 7، 3، 1 و 4 جزو مناطق كم برخوردار و منطقه 10 نيز جزو محروم‌ترين مناطق با عدم برخورداري از شاخص‌هاي مذكور مي‌باشد. در كل نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه وضعيت مناطق شهر تبريز سنخيتي با توزيع فضايي متوازن نداشته و نيازمند توجه و مديريت صحيح و كارآمد مي‌باشد.

Equitable spatial distribution of facilities and resources between urban regions, as one of the most important pillars of desirable urban life, is one of the requirements of establishing a dynamic, coherent and progressive society. Considering importance of the issue of equality in the spatial distribution of facilities and its role in human societies, in the present study, we intend to analyze Tabriz metropolitan areas, in terms of development indicators. Therefore, the present study is descriptive-analytical in nature and in terms of purpose it is an applied type. Required data collected from statistical yearbook, comprehensive plan of 2011 and 2016 as well as other valid data of urban organizations in the form of 58 important indices including data related to economic, social, physical, welfare components , Educational and environmental. For data analysis we used Shannon entropy, coefficient of variation and Promethee technique for weighting, dispersion analysis and level of determination, respectively. ArcGIS software was also used to display the results on the map. The results of the research indicate that there is no balanced development indicators between the regions of Tabriz. As only regions 5 and 2 have higher levels of Economic, social, welfare, physical, environmental and educational indexes, regions 7,3,1 and 4 are among the deprived regions and region 10 is among the most deprived regions with not having the mentioned indicators. Overall, the research results show that the situation in the regions of Tabriz is not consistent with the balanced spatial distribution and requires proper attention and management.