بررسي و تحليل تقابل‌ها از منظر علم معاني نحو در دو منظومه خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي گنجوي

Investigating the binary opposition apparition syntax in Nezami’s Khosrow and Shirin and laly and majnoon

تقابل‌هاي دوگانه يكي از مباحث مورد توجه ساختارگرايان است. آن‌ها بنياد هستي و شناخت آن را درك همين تقابل‌ها مي‌دانند. اغلب آثار هنري بر مبناي تقابل شكل گرفته است؛ بد در برابر خوب، آسمان در برابر زمين، جواني در برابر پيري، وجود در برابر عدم و... اين دو قطب هرگز به گونه‌اي مستقل وجود نداشته‌اند و استوار بر تضاد دو قطب است. تقابل‌هاي هم‌جوار اصطلاحي است در پيوند با علم معاني نحو. اين اصطلاح كه همنشيني دو ركن متقابل است يكي از هنرهاي پنهان در شعر نظامي است كه در اين مقاله بر اساس نظريه علم معاني نحو سعي شده است ساخت‌هاي گوناگون و الگوهاي متعدد آن بررسي و تحليل گردد؛ از جملۀ اين الگوهاي تقابلي عبارتند از: تقابل‌هاي هم‌جوار در يك جمله با هويّت دستوري يكسان، تقابل‌هاي هم‌جوار با هويت دستوري ناهمسان، تقابل‌هاي عطفي و غيرعطفي، تقابل‌هاي هم‌جوار تلميجي و طبقه‌بندي تقابل‌ها از منظر تقابل معني. همراهي اين الگوها با ديگر عناصر بلاغي و زيبايي‌شناسي بر ظرفيت معنايي و حسن بلاغي آن‌ها مي‌افزايد. اين گونه‌گوني موجب پويايي بيشتر شعر نظامي از جهت بلاغي، زباني و معنايي گرديده‌است. در اين پژوهش با روشي توصيفي -تحليلي تقابل‌هاي هم‌جوار معرفي و ساختار نحوي ابياتي كه شامل اين هنر هستند در دو منظومۀ خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي تحليل زيباشناسي شده‌اند.

One of the topics of interest to structuralists is paying attention to binary opposition. They know the foundation of existence and its cognition as the realization of these oppositions . Most of artworks are based on contrast and opposition; Bad versus good, heaven versus earth, youth versus aging, existence versus non-existence, etc. These two poles have never existed independently and are based on the opposition of two poles. Neighboring confrontations are a term associated with the science of syntactic meanings. The term, which is a combination of the two, is one of the hidden arts in Nezamy poetry. In this article, based on the theory of syntactic meanings, an attempt has been made to study and analyze various constructions and its various patterns; These patterns include: adjoining adverbs in a sentence with the same grammatical identity, adjoining adverbs with dissimilar grammatical identities, inflectional and non-adverbial antonyms, implicit adjoining adverbs, music of adjoining adverbs, and so on.The combination of these patterns with other rhetorical and aesthetic elements adds to their semantic capacity and rhetorical goodness. Such diversity has made military poetry more dynamic in terms of rhetoric, language and meaning. The high frequency of these confrontations has led to a stylistic feature in Nezamy poetry. In this research, all-round confrontations of introduction and syntactic structure of the verses that include this art have been analyzed in two poems: Khosrow, Shirin, Lily and Majnoon Nezamy.