خوانش سبك‌شناختي خطبۀ 221 و نامۀ 69 نهج‌البلاغه بر پايۀ صداي دستوري

A stylistic reading of scripture 221 and 69 the name of the Nahj al-Balagha Based on the grammatical sound

نحو يك متن منفعل با نحو يك متن فعّال تفاوت چشم­گيري دارد؛ زيرا نوع جمله‌ها (اسميه و فعليه) و نوع افعال به‌كار رفته (متعدّي، لازم، معلوم، مجهول و...) و نحوۀ به‌كارگيري آن‌ها در هركدام، متفاوتِ از ديگري مي‌باشد. يك سبك‌شناس با واكاوي امور مزبور مي‌تواند ديدگاه و انديشۀ گوينده را از خلال گفته‌هاي او كشف نمايد. صداي دستوري سبك، يكي از متغيّرهاي لايۀ نحوي است كه وي را براي دستيابي به هدف مذكور، ياري مي‌رساند و حالت شركت‌كنندگان را به‌هنگام رخداد يا حالت فعل در فرآيند فعلي تبيين مي‌نمايد. صداي فعّال و صداي منفعل معمول‌ترين صداهاي دستوري، در غالب زبان‌ها است. اين پژوهش با بهره‌گيري از روش توصيفي- تحليلي مي‌كوشد تا به بررسي دو صداي مذكور در خطبۀ 221 و نامۀ 69 نهج‌البلاغه بپردازد. در باب انگيزۀ اصلي انتخاب خطبۀ 221، بايد گفت كه اين خطبه، تأثيرگذارترين خطبۀ نهج البلاغه پيرامون مرگ و حالات مردگان است. دقت بالاي حضرت علي(ع) در گزينش كلمات و واژگان مناسب با موضوع جوي كاملاً سرد، بي‌روح و منفعل را بر سرتاسر خطبه حاكم نموده كه با صداي دستوري منفعل كاملاً مطابقت دارد. از سوي ديگر، خطبه ها و نامه‌هايي كه صداي دستوري فعال دارند، به وفور در نهج‌البلاغه يافت مي‌شوند كه نامۀ 69 بدين‌منظور انتخاب شد. نتايج نشان مي‌دهد كه در خطبۀ 221 كه به بيان حالات آدمي در آستانۀ مرگ و در عالم برزخ پرداخته، صداي دستوري منفعل از بسامد بيشتري برخوردار است؛ امّا در نامۀ 69 كه حضرت علي(ع) به‌عنوان حاكم جامعۀ اسلامي، آن را در قالب منشور اخلاقي به كارگزاران حكومتي خود املا نموده، صداي فعّال نمود بيشتري دارد. غلبۀ صداي منفعل، نشان‌گر ديدگاه قهرآميز امام(ع) در مقابل پديدۀ اسرارآميز مرگ است. نكتۀ قابل توجّه در اين ميان آن است كه بافت و فضاي متن و موضوع آن، نقش به‌سزايي در تعيين نوع صداي دستوري ايفا مي‌كند.

The syntax of a passive text differs dramatically from that of an active text because of the type of sentences (noun and verb) and the type of verbs used (plural, necessary, known, unknown, etc.) and how they are used. They are different in each. A stylist, by analyzing these things, can discover the speaker's point of view through his words. Light grammatical voice is one of the syntactic layer variables that help him to achieve this goal. The grammatical voice describes the state of the participant (active, passive, etc.) during the event or the state of the current process. Active and passive sounds are the most common grammatical sounds in most languages. This research uses descriptive-analytical method to investigate the two voices mentioned in verse 221 and the letter of Nahj al-Balagha. The results of the study show that in passage 221 which deals with the expression of human states on the eve of death and in the limbo world, the passive grammatical voice has a higher frequency, but in letter 69 that Prophet Ali (pbuh) as leader and ruler of society Islam, spelled it out in the form of a code of ethics to its government agents, has a more active voice. The passage of the passive voice in the sermon reflects the compulsive and enforced view of the Imam (AS) against the mysterious phenomenon of death. It is worth noting that the context and context of the text and its subject play an important role in determining the type of grammatical sound.