تحليل رويكرد نظري مديريت سوانح طبيعي در ايران با استفاده از روش فراتحليل

The Study of Theoretical Approach of Natural Disaster Management in Iran using Meta-analysis

رشد جمعيت و توسعه شهري برنامه ريزي نشده منجر به افزايش احتمال خطر سوانح در نواحي شهري گرديده است. دستيابي به شناخت و راه­هاي مقابله با سوانح، به مرور توجه ساكنان و محققان را به مديريت سوانح طبيعي جلب نموده است. تعدد و تنوع مقالات علمي منتشر شده در زمينه سوانح طبيعي، يكي از نشانه­هاي قابل اتكا براي نمايش گرايش محققان به اين موضوع است. هدف از اين تحقيق، ، فراتحليل مقالات منتشر شده در مجلات علمي پژوهشي و فارسي زبان مي­باشد. روش بررسي: به منظور فراتحليل رويكرد نظري مديريت سوانح طبيعي در كشور، ابتدا 29 مجله شناسايي شد. سپس 454 مقاله از اين مجلات جهت فراتحليل انتخاب شدند كه اين مقالات از سال 1381 تا 1395 منتشر شده­اند. در نهايت براي مطالعه مقالات و استخراج تحليل­ها، با استفاده از نظرات متخصصان و خبرگان شاخص­هاي مطالعه مشتمل بر روش تحقيق، نمونه­گيري و رويكرد و مدل برنامه­ريزي مشخص گرديد. يافته ها: پراكندگي مطالعات نشان داد كه استان­هاي تهران، خراسان رضوي و آذربايجان شرقي بيشتر مورد توجه محققان قرار گرفته­اند. نتايج نشان داد رويكرد فيزيكي به عنوان رويكرد غالب در پژوهش­هاي انجام شده مي­باشد كه نقطه ضعف اين تحقيقات است. عدم رعايت اصول روش علمي تحقيق مانند فقدان نمونه ­گيري و ابزار پايايي و روايي از ضعف­ هاي ديگر مطالعات صورت گرفته مي­باشد. بحث و نتيجه گيري: با توجه به رويكرد غالب در مطالعات انجام شده، استفاده از رويكرد جامعه محور و نهادي در پژوهش ­هاي آينده توصيه مي­گردد. از طرفي سياست مجلات علمي پژوهشي در جذب مقالات كاربردي، باعث تجمع اين گونه از مقالات در اين نشريات است. لذا پيشنهاد مي­شود با توجه به اهميت موضوع شاخص ­سازي در زمينه مديريت سوانح، مجلات علمي پژوهشي توجه ويژه­اي به مقالات نظري در اين زمينه داشته باشند تا امكان ارايه مقالات بيشتر در اين مورد فراهم شود.

Background and objective: Population growth and unplanned urban development has led to increase the risk of disaster in urban areas. Achievement to knowledge and ways to deal with disasters, have attracted attention of residents and researchers to natural disaster management. The number and variety of published scientific papers in the field of natural disasters is one of the reliable proofs for showing the trend of researchers to this field. The objective of this research is meta-analyzing the published papers in Persian scientific journals. Material and Methodogy: For meta-analyzing of theoretical approach of Natural Disaster Management in Iran, initially 29 journals are selected. Then 454 papers are selected among these journals. These papers have been published from 2002 to 2016. Finally, for analyzing the papers, the analyzing criteria such as research methodology, sampling method and planning model and approach are determined using the expert’s opinion. Findings: The map of studies distribution showed that Tehran, Khorasan-e-Razavi, and Azerbaijan-e-sharghi provinces have been considered in a lot of papers. Results showed that physical approach is the dominant approach in the studies which is a weakness in papers. Also disregarding the scientific principle of research methodology such as absence of sampling, reliability, and validity is the other weakness of studies. Discussion and Conclusion: Considering the dominant approach in the previous studies, studying and using the community-based and organizational approaches in the future researches is proposed. The policies of scientific journals in publishing applied papers is led to aggregation of these papers in the journals. So it is proposed due to importance of theoretical and fundamental studies and identifying indicators in the field of disaster management, scientific journals would have special attention to theoretical papers in this context and providing the condition to presentation of more theoretical and fundamental papers in this subject.