بررسي سبك شناسانۀ رسالۀ كمال اظهري شيرازي

مقالۀ حاضر سبك اشعار بوداق اظهري شيرازي (ت.991)، شاعر گمنام عهد صفوي را بررسي مي كند. ديوان اشعار اظهري كه آن را رسالۀ كمال ناميده است، بيش از ده هزار بيت دارد؛ ولي هنوز به چاپ نرسيده است. دانسته هاي ما دربارۀ شاعر به آنچه از اشعار او به دست مي آيد، محدود مي شود و حتي در تذكره ها هم نامي از او نيامده است. نگارنده با رويكرد توصيفي تحليلي با پاسخ به اين پرسش ها كه اظهري در اشعار خويش از چه سبكي پيروي مي كند و اشعار او در سه سطح زباني، ادبي و فكري چه ويژگي‎هايي دارند؟ مي كوشد استدلال كند شاعر از نظر ويژگي‎هاي زباني به شعر سبك خراساني گرايش داشته و جنبه هاي ادبي اشعار او، ويژگي‎هاي شعري سبك عراقي را فراياد مي آورد. اظهري به شعر خاقاني و انوري توجه خاصي داشته و بارها نيز به اين موضوع اشاره كرده است. از مضامين اصلي رسالۀ كمال اظهري مي توان به مدح و منقبت، عشق مجازي و گاه عشق وقوعي و واسوختي، توصيف معشوق، هجو، هزل و ساقي نامه اشاره كرد. كاربرد واژه هاي كهن، كاربرد شكل كهن واژه‌ها و لغات و تركيبات عربي، تركيب سازي، قواعد دستوري كهن، به كارگيري تشبيه هاي مركب، تفضيل و مضمر، استعاره هاي مكنيه و بيشتر از نوع شخصيت بخشي، تصويرآفريني، تلميح، اضافه هاي تلميحي و اساطيري، حُسن تعليل، تضاد، تناسب و تكرار از ويژگي‎هاي چشمگير سبكي اوست كه نگارنده را كه ديوان اشعار اظهري را تصحيح كرده است، بر آن مي دارد تا براي اولين بار در اين مقاله، ويژگي‎هاي سبك‌شناسي شعر او را تبيين و به شناخت جايگاه او در شعر فارسي كمك كند.