عناصر اقتصادي كيفيت دادرسي مدني با تأكيد بر منابع فقهي

Economic elements of the quality of civil proceedings with emphasis on jurisprudential sources

زمينه و هدف: كيفيت دادرسي مدني از موضوعات مهم و البته تاحدي مغفول در دادرسي مدني است كه مبتني بر سه عنصر، دادرسي عادلانه، كاهش اطاله دادرسي و كاهش هزينه‌هاي دادرسي مي‌باشد. در اين مقاله تلاش شده عناصر اقتصادي كيفيت دادرسي مدني با تأكيد بر منابع فقهي تبيين و تحليل گردد. مواد و روش‌ها: مقاله پيش‌رو توصيفي تحليلي بوده و با استفاده از روش كتابخانه‌اي به بررسي موضوع پرداخته است. ملاحظات اخلاقي: در مراحل مختلف نگارش مقاله، اصول اخلاقي و علمي از جمله بهره‌گيري علمي و دقيق از منابع علمي رعايت شده است. يافته‌ها: يافته‌ها بر اين امر دلالت دارد كه اصل عقلايي و متعارف بودن هزينه‌هاي دادرسي، اصل انتقال‌پذيري مهمترين اصول و مؤلفه‌هاي حاكم بر هزينه‌هاي دادرسي مدني است كه تأثير مهمي بر كيفيت دادرسي و تحقق دادرسي عادلانه دارد. در بين فقها نيز در خصوص حرام بودن پرداخت هزينه دادرسي اجماع وجود داشته و تنها اختلاف نظر در خصوص ارتزاق قاضي از بيت‌المال است. رويكرد فقها در خصوص هزينه‌هاي دادرسي در راستاي تقويت كيفيت دادرسي مدني قابل ارزيابي است. نتيجه‌گيري: ضروري است ميان هزينه‌هاي دادرسي متحمله و ارزش به دست آمده از دادرسي، همخواني معقول و متعارفي وجود داشته باشد. جهت نيل به اين منظور پرداختن به اصل تناسب مصداق بارزي از دادرسي عادلانه مي‌باشد و شناسايي ابعاد اين اصل ضروري مي‌نمايد.

Background and Aim: The discussion of the quality of civil proceedings is one of the most important and, of course, somewhat neglected issues in civil proceedings, which is based on three elements: fair trial, reduction of procrastination and reduction of court costs. In this article, an attempt has been made to explain and analyze the economic elements of the quality of civil proceedings with emphasis on jurisprudential sources. Materials and Methods: This is a leading descriptive-analytical article using a library method. Ethical considerations: In different stages of writing the article, ethical and scientific principles have been observed, including the scientific and accurate use of scientific resources. Findings: The findings indicate that the principle of rationality and normality of litigation costs, the principle of transferability is the most important principles and components governing civil litigation costs that have an important impact on the quality of litigation and fair trial. There is also a consensus among the jurists regarding the prohibition of paying court fees, and the only difference of opinion is regarding the judge's dependence on the treasury. Conclusion: It is necessary that there is a reasonable and normal agreement between the costs of the proceedings incurred and the value obtained from the proceedings. In order to achieve this, addressing the principle of proportionality is a clear example of a fair trial and it is necessary to identify the dimensions of this principle.