ارزيابي صفات زراعي و فنولوژيك لاين‌هاي اميدبخش كلزا در منطقه سيستان

چكيده مبسوط مقدمه و هدف: به منظور افزايش ترغيب كشاورزان براي كشت ارقام آزادگرده افشان كلزا، بايد ارقام جديد با عملكرد مطلوب معرفي شوند. همچنين با توجه به اثرات ناشي از تغيير اقليم، افزايش دما، فرا رسيدن زودهنگام گرما و تشديد تنش خشكي انتهاي فصل در مناطق گرم و خشك، ضرورت دارد تا علاوه بر عملكرد بالا به صفاتي چون زودرسي در شناسايي ژنوتيپ هاي مطلوب كلزا توجه شود. بر همين اساس، هدف اين تحقيق شناسايي لاين هاي مطلوب پرمحصول و سازگار با اقليم گرم و خشك مي باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسي خصوصيات زراعي لاين هاي اميدبخش بهاره كلزا، آزمايشي با 21 لاين بهاره در منطقه سيستان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 14001399 انجام پذيرفت. يافته ها: بررسي تجزيه واريانس، اختلاف معني داري را از نظر صفات روز تا پايان گلدهي، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجين در شاخه هاي فرعي، تعداد خورجين در ساقه اصلي، تعداد كل خورجين در بوته، طول ساقه اصلي، عملكرد و عملكرد بيولوژيك در بين لاين هاي مورد بررسي نشان داد. بررسي وراثت پذيري عمومي نشان داد كه صفات فنولوژيك بيشتر تحت تاثير عوامل محيطي بوده اند؛ در حالي كه صفات كمي عملكرد و اجزاي آن بيشتر تحت تاثير عوامل ژنتيكي بوده اند. همچنين، صفات تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجين در ساقه اصلي و عملكرد دانه به ترتيب بيشترين مقادير ضرايب تنوع ژنتيكي را داشتند. علاوه بر اين، صفات تعداد خورجين در ساقه اصلي، ارتفاع بوته، طول ساقه اصلي، تعداد خورجين در بوته، تعداد شاخه در بوته، عملكرد دانه، روز تا پايان گلدهي و عملكرد بيولوژيك به ترتيب بيشترين وراثت پذيري عمومي را در بين صفات مورد بررسي داشتند. از نظر عملكرد دانه، لاين G9 (SRL991) داراي بيشترين عمكرد با مقدار 2992 كيلوگرم در هكتار بود. اين لاين با رقم شاهد RGS003 اختلاف معني داري را نشان داد. همچنين لاين هاي G11 (SRL-99-9)، G2 ( SRL-99-2)، G1 (SRL-99-1)، رقم دلگان، G18(SRL-99-16)، G20 (SRL-99-18)، G21 SRL-99-19)) و G13 ( SRL-99-11) به ترتيب در رتبه هاي بعدي از نظر عملكرد بودند. همچنين در اين مطالعه با استفاده از روش هاي مختلف آماري از جمله تجزيه به مولفه هاي اصلي و تجزيه خوشه اي، لاين ها بر اساس صفات مورد بررسي گروه بندي شدند. نتيجه گيري: در اين مطالعه تعداد 8 لاين با خصوصيات مطلوب شناسايي شد. لاين هاي برتر شناسايي شده از نظرعملكرد و اجزاي آن در اين مطالعه در صورت ادامه روند برتري در آزمايشات سازگاري مي توانند به عنوان لاين هاي جديد سازگار با مناطق گرم معرفي شوند.