بررسي و تحليل دو كهن الگوي آنيما و آنيموس، در داستان هاي خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي

نقد كهن­ الگويي متون ادبي، از منظر انسان‌شناسي و معرفت‌شناسي از آن رو كه عمق و ژرفاي انديشۀ شاعر يا نويسنده را نشان مي‌دهد، نقدي ارزشمند به شمار مي‌آيد. نظامي، شاعر بزرگ ايراني، جزو معدود داستان پردازاني است كه بر ويژگي‌هاي رواني شخصيت‌هاي داستانش تأمل مي‌كند و ايستايي و پويايي آنان را در پيوند با «آنيما و آنيموس»، توضيح مي‌دهد. در اين مقاله شخصيت‌هاي اصلي دو داستان، خسرو و شيرين و ليلي و مجنون، با بهره‌گيري از نظريۀ كهن الگويي يونگ، كه خود بخشي از نظريۀ فردانيت اوست. براي بازنمود تأثير طبيعت زنانۀ مردان و طبيعت مردانۀ زنان بر روان آنان، بررسي شده است. اطلاعات مربوط به موضوع با استفاده از روش كتاب‌خانه‌اي به دست آمده و سپس با بهره­ گيري از روش تحليلي توصيف شده است. اين دو داستان نشان مي‌دهند كه نظامي، بي آن كه از نظريه هاي يونگ آگاهي داشته باشد، همسو با او، بر نقش زنان در ايجاد تحول در شخصيت مردان، تأكيد ورزيده است. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه زنان داستان، شيرين و ليلي، البته با تفاوت‌هاي چشم‌گيري كه در آن­ها ديده مي‌شود، توانسته‌اند، مردان خود را چنان متحول نمايند كه در انتهاي داستان، به انسان‌هايي متفاوت با آن چه در آغاز بوده‌اند، تبديل يابند.