تبيين جايگاه زن در روايت‌هاي ازدواج شاهنامه تهماسبي با تكيه بر تحليل بينامتنيت متن و نگاره

Explaining The Position 0f Women in the Marriage Narrations of Shahnameh Tahmaspi, Based on the Intertextual Analysis of Text and Image

هدف پژوهش حاضر تبيين جايگاه زن در روايت‌هاي ازدواج شاهنامه تهماسبي با تكيه بر تحليل بينامتنيت متن و نگاره در ايران‌زمين بود. جامعه پژوهش حاضر شامل تمام نگاره‌هاي شاهنامۀ تهماسبي مي باشند. نمونه پژوهش را 29 نگاره تشكيل مي‌دهند كه در تمام آن‌ها زنان نقش مهم و كليدي بر عهده دارند. طرح پژوهش توصيفي-تحليلي است. شيوه گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي ‌ـ‌ اسنادي، مشاهده و خوانش بينامتنيت نگاره‌ها و تحليل عناصر بصري موجود در آثار منتخب بود. داده‌ها با استفاده از مطالعات بينارشته‌اي و روش تحليل محتوا ارزيابي شدند. نتايج يافته‌ها نشانگر اين است كه جايگاه زن در روايت‌هاي ازدواج شاهنامه، ريشه در باورهاي اسطوره‌اي ايرانيان دارد و از اين حيث، داراي اعتبار ويژه‌اي است؛ چرا كه در ساختار اسطوره‌اي شاهنامة فردوسي امانت داري و پاي بندي به اصول متون اوليه كاملا واضح و هويداست؛ ليكن در تصويرسازي نگاره‌هاي شاهنامة تهماسبي به طور آشكار، اختلافاتي با متن ديده مي‌شود كه منشا اين اختلافات، فرهنگ حاكم بر جامعة صفوي و اعتقادات جامعة مردسالار آن دوره است.

The aim of this study was to explain the position of women in the marriage narrations of Shahnameh Tahmaspi based on the intertextual analysis of text and images in Iran. The present study statistical universe included all the drawings of Tahmaspi Shahnameh. The sample subsumed 29 images in all of which women have an important and key role. The research design was descriptive-analytical. The data collecting method was through library documentary, observation and reviewing the intertextual drawings and analyzing the visual elements in the selected works. Data were analyzed using interdisciplinary studies and content analysis methods. The results showed that the position of women in Shahnameh marriage narrations were rooted in the mythological beliefs of Iranians and in this regard, had a special validity. Due to the to the principles of the original texts was quite clear. However, in the depiction of the paintings of Tahmaspi Shahnameh, there were obvious Safavid society and the beliefs of the patriarchal society of that period.